1. Źródła zanieczyszczeń
wód
Największy
wpływ na stan czystości głównych wód powierzchniowych Ziemi Lubuskiej
wywierają źródła zanieczyszczeń położone poza granicami województwa,
w górnym biegu rzek przepływających przez województwo. Na stan czystości
wód posiadających zlewnie w całości położone na terenie województwa
zasadniczy wpływ wywierają podmioty gospodarcze zlokalizowane nad
poszczególnymi ciekami. Znaczący wpływ na jakość wód odbiorników
wywierają niewłaściwie oczyszczone ścieki z miast i wsi, z których
oprócz ścieków komunalnych odprowadzane są zanieczyszczone wody
opadowe i roztopowe.
Budowa nowych ujęć wody i wodociągów
bez rozbudowy systemów kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków powoduje,
że do gruntu i rowów melioracyjnych trafiają ścieki z nieszczelnych
zbiorników bezodpływowych. Pomimo regresu w rolnictwie nie należy
pomijać wpływu na stan czystości wód związków biogennych oraz toksycznych
substancji wchodzących w skład środków ochrony roślin, które wraz
ze spływającymi wodami opadowymi lub roztopowymi przyczyniają się
do pogorszenia jakości wód. W pięciu miastach województwa działają
jeszcze urządzenia do lokalnego, mechanicznego oczyszczania ścieków.
Są to: Kożuchów, Skwierzyna, Małomice, Gozdnica i Szprotawa. Z miejscowości
tych do wód trafiają niedostatecznie oczyszczone ścieki powodujące
znaczną degradację odbiorników ścieków.
Na terenie województwa lubuskiego
wg stanu na dzień 31. 12. 2002 r., ustalonego na podstawie danych
Urzędu Statystycznego, Urzędu Marszałkowskiego i WIOŚ, eksploatowanych
jest 240 różnego rodzaju oczyszczalni ścieków. Osiemdziesiąt cztery
obiekty to oczyszczalnie komunalne, na których oczyszczane są ścieki
bytowo-gospodarcze oraz technologiczne z zakładów przemysłowych.
Średnia przepustowość tych obiektów przekracza 50 m3
/d.
Eksploatowane przez 79 podmiotów mechanicznobiologiczne
oczyszczalnie ścieków posiadają przepustowość hydrauliczną wynoszącą
130 tys. m3 /d. Biorąc pod uwagę
wszystkie oczyszczalnie, ich przepustowość wynosi ponad 150 tys.
m3 /d. W 2002 r. do oczyszczalni
dopłynęło ok. 91 800 m3 /d ścieków,
co stanowi 71%przepustowości hydraulicznej oczyszczalni.
Na 51 oczyszczalni ścieków przemysłowych
przypada 14 oczyszczalni mechanicznych, 7 chemicznych, 28 biologicznych
oraz 2 oczyszczalnie biologiczne z wysokosprawnym usuwaniem związków
biogennych. Obciążenie hydrauliczne tych oczyszczalni oscylowało
w granicach 40 800 m3 /d, natomiast
wykorzystanie przepustowości wynosiło 51%.
Zaznaczyć należy, że wykorzystanie
przepustowości oczyszczalni ścieków, na terenie województwa lubuskiego
waha się w granicach 30-70%. Niepełne obciążenie oczyszczalni spowodowane
jest najczęściej brakiem kanalizacji oraz mniejszym zużyciem wody.
Z danych US wynika, że w miastach z kanalizacji korzysta 80-86%mieszkańców,
natomiast na terenie wsi ogólny udział mieszkańców korzystających
z kanalizacji nie przekracza 10%.
Pomimo trudności finansowych coraz
więcej samorządów decyduje się na rozbudowę sieci kanalizacyjnych
w gminach. Inwestycje takie w 2002 r. prowadzone były w gminach:
Kłodawa, Świebodzin, Gorzów Wlkp., Zielona Góra, Sulechów i Torzym.
W 2002 r. oddane zostały do użytku
trzy mechaniczno-biologiczne oczyszczalnie ścieków w miejscowościach:
- Czarnów, pow. słubicki - o przepustowości 265 m3
/d,
- Chotków, pow. żagański - o przepustowości 150 m3
/d,
- Bytnica, pow. krośnieński - o przepustowości 260 m3
/d.
Ponadto zmodernizowano następujące
oczyszczalnie:
- Strzelce Krajeńskie - o przepustowości 3500 m3
/d,
- Dobiegniew, pow. strzelecko-drezdenecki - o przepustowości 760
m3 /d,
- Długie, pow. żagański - o przepustowości 100 m3
/d,
- Studzieniec, pow. nowosolski - o przepustowości 100 m3
/d.
Wszystkie oczyszczalnie osiągnęły
zakładane parametry redukcji zanieczyszczeń.
Zmodernizowana
oczyszczalnia ścieków
w Strzelcach Krajeńskich
Maria Staroń,
Janusz Tylzon
W
2002 r. sieć krajową monitoringu rzek na obszarze województwa lubuskiego
stanowiło 28 przekrojów pomiarowo kontrolnych (ppk), w tym 12 przekrojów
granicznych zlokalizowanych na rzece Odrze i Nysie Łużyckiej oraz
16 przekrojów pomiarowych usytuowanych na Odrze, Warcie, Noteci, Bobrze,
Kwisie, Rowie Polskim i Baryczy. Sieć regionalną monitoringu tworzyło
26 przekrojów pomiarowo-kontrolnych na 13 rzekach (m.in. na: Obrze,
Pliszce, Lubszy, Czernej Wielkiej, Postomi). Ponadto, na obszarze
województwa lubuskiego, w ramach monitoringu lokalnego kontynuowano
badania rzeki Kłodawki, Złotej Strugi, Zimnej Wody i Łączy oraz Obrzycy
ogółem w 22 przekrojach pomiarowo-kontrolnych. Monitoring w sieciach
lokalnych realizowany był zasadniczo przez Laboratorium WIOŚ. Uczestniczyły
w nim także dwa laboratoria zakładowe: Spółki Złota Struga w Żarach
(okresowe badania rz. Złotej Strugi) i Laboratorium ZWiK w Zielonej
Górze (badania wód rz. Obrzycy wraz z dopływami).
Badania odbywały się według metodyki
obowiązującej w poprzednich latach, omówionej szczegółowo w analogicznym
raporcie dotyczącym 1999 r., dostępnym na stronie internetowej WIOŚ
(www.zgora.pios.gov.pl).
Podstawą klasyfikacji badanych wód,
a zatem zaliczenia ich do odpowiedniej klasy czystości było porównanie
obliczonych stężeń gwarantowanych i charakterystycznych oraz stężeń
bezpośrednio pomierzonych z wartościami wskaźników zanieczyszczeń
śródlądowych wód powierzchniowych określonymi w załączniku nr 1 do
Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i
Leśnictwa z dnia 5 listopada 1991 r. w sprawie klasyfikacji wód oraz
warunków, jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzane do wód lub do
ziemi.
W
2002 r. WIOŚ skontrolował odcinki rzek o łącznej długości 1031,4 km,
w tym: w sieci krajowej 655,3 km oraz w sieci regionalnej i sieciach
lokalnych ogółem ok. 376 km. W tabeli IV.2.1. zestawiono długości odcinków
poszczególnych rzek poddanych ocenie w 2002 r. z podziałem na różne
sieci monitoringu. Podano również ilość przekrojów pomiarowo-kontrolnych
zlokalizowanych na każdym z wymienionych odcinków.
Tabela IV.2.1. Rzeki badane w sieci krajowej (K) w 2002 r.
Lp |
Nazwa rzeki
|
Odcinek poddany
ocenie
|
Długość badanego
odcinka [km] |
Ilość ppk
(K) |
1.
|
Barycz
|
Cała długość w
granicach woj. lubuskiego
|
4,8
|
1
|
2.
|
Bóbr
|
Cała długość w granicach woj. lubuskiego
|
112, 0
|
5
|
3.
|
Kwisa
|
Cała długość w granicach woj. lubuskiego
|
17,0
|
1
|
4.
|
Noteć
|
Od Drawy do ujścia do Warty
|
48,9
|
2
|
5.
|
Nysa
Łużycka
|
Cała długość w granicach woj. lubuskiego
|
112, 0
|
7
|
6.
|
Odra
|
Cała długość w granicach woj. lubuskiego
|
208,6
|
7
|
7.
|
Rów
Polski
|
Cała długość w granicach woj. lubuskiego
|
15,0
|
1
|
8.
|
Warta
|
Od Międzychodu do ujścia do Odry
|
137,0
|
4
|
Razem: |
655,3
|
28
|
Tabela IV.2.2. Rzeki badane w sieci regionalnej
(R) i sieciach lokalnych (L) w 2002 r.
Lp.
|
Nazwa rzeki
|
Odcinek poddany
ocenie*
|
Długość
ocenianego odcinka [km] |
Ilość ppk
(R) |
Ilość ppk
(L) |
1.
|
Biała Woda | Cała długość rzeki |
19,0
|
1
|
2
|
2.
|
Czerna Mała | Od m. Iłowa do ujścia do Czernej Wielkiej |
2,0
|
1
|
|
3.
|
Czerna Wielka | Cała długość rzeki |
26,0
|
4
|
|
4.
|
Ilanka | W rejonie Torzymia i poniżej Rzepina |
37,1
|
1
|
2
|
5.
|
Kanał Postomski (Kanał Roszkowicki) |
Od rz. Lubniewki do
m. Przyborów most na Basenie Słońskim |
29,6
|
2
|
|
6.
|
Kłodawka | Od m. Mironice do ujścia do Warty |
10,6
|
2
|
|
7.
|
Lubsza | W rejonie Lipinek Łuż. i odcinek ujściowy |
6,7
|
1
|
2
|
8.
|
Łącza | Od m. Czerwieńsk do
ujścia do Zimnej Wody |
5,0
|
3
|
|
9.
|
Obra | Od m. Zbąszyń do ujścia do Warty |
91,6
|
3
|
|
10.
|
Ośnianka | Cała długość rzeki |
27,7
|
2
|
|
11.
|
Paklica | Cała długość rzeki |
27,1
|
1
|
|
12.
|
Pliszka | Od m. Sądów do ujścia do Odry |
15,4
|
1
|
|
13.
|
Postomia | Cała długość rzeki |
34,5
|
3
|
|
14.
|
Sienica | Cała długość rzeki |
7,5
|
1
|
|
15.
|
Zimna Woda | W rejonie ujścia Łączy |
3,0
|
2
|
|
16.
|
Złota Struga | Cała długość rzeki |
17,5
|
1
|
2
|
17.
|
Żarka | Cała długość rzeki |
5,8
|
1
|
|
Razem: |
376,1
|
22
|
16
|
||
18.
|
Bóbr | Przekroje uzupełniające sieć krajową |
1
|
||
19.
|
Odra | jw. |
2
|
||
20.
|
Noteć | jw. |
1
|
||
Ogółem: |
26
|
Ponadto: laboratorium ZWiK w Zielonej Górze prowadziło badania w zlewni rzeki Obrzycy (o dł. 49,6 km) ogółem w 6 ppk.
Ocena jakości wód
Poniżej przedstawiono ocenę stanu czystości rzek badanych w ramach
monitoringu środowiska w 2002 r. W formie tabelarycznej podano wyniki
klasyfikacji wód dokonanej na postawie stężeń gwarantowanych (Gw.)
i charakterystycznych (Ch.) badanych zanieczyszczeń wód. W tabelach
zamieszczono również konkretne wartości liczbowe ww. stężeń wybranych
zanieczyszczeń o decydującym znaczeniu dla klasyfikacji wód w danym
przekroju pomiarowym. Należy podkreślić, że wg obowiązującej w omawianym
roku badawczym metodyki oceny o deklasyfikacji wód, tj. zaliczeniu
do gorszej klasy lub określeniu wód jako pozaklasowe (nie odpowiadające
normom - NON), decydował niekiedy pojedynczy wskaźnik zanieczyszczenia.
Dla zobrazowania rzeczywistego stanu czystości wód we wszystkich badanych
przekrojach, na mapie przedstawiono wyniki oceny w poszczególnych
grupach zanieczyszczeń. Dokonano również porównania wyników badań
jakości wód w poszczególnych przekrojach pomiarowo-kontrolnych z wynikami
badań wykonanych w ubiegłych latach. Dla przedstawienia zmian jakości
wód - w tabelach zastosowano następujące oznaczenia:
Zmiany *-zmiany klasyfikacji ogólnej wód w stosunku do wyników poprzednich
badań:
"=" - bez zmian klasyfikacji ogólnej,
"+" - poprawa klasyfikacji ogólnej,
"_" - pogorszenie klasyfikacji ogólnej,
"=+" - poprawa klasyfikacji niektórych wskaźników (bez zmian
klasyfikacji ogólnej),
"=_" - pogorszenie klasyfikacji niektórych wskaźników (bez
zmian klasyfikacji ogólnej),
"=+,_" - poprawa klasyfikacji niektórych wskaźników,pogorszenie
klasyfikacji innych (bez zmian klasyfikacji ogólnej).
Stan czystości rzek badanych w sieci krajowej
Rzeka Odra
Wody Odry na całym badanym odcinku nie spełniają wymogów określonych
dla poszczególnych klas czystości. Stan ten pozostaje niezmienny
od wielu lat, choć w ostatnim okresie zmniejszyło się zanieczyszczenie
wód związkami pochodzenia organicznego i zawiesiną. Rzeka jest zeutrofizowana,
a na tzw.odcinku wewnętrznym dodatkowo charakteryzuje się znacznym
zasoleniem i złym stanem sanitarnym. Jest to m.in. wynikiem wprowadzania
zasolonych wód kopalnianych w górnym dorzeczu. Na odcinku od Połęcka
do Kostrzyna następuje obniżenie zasolenia rzeki, co wynika z dopływu
wód Bobru i Nysy Łużyckiej. Na odcinku granicznym Odrę deklasyfikuje
wyłącznie ponadnormatywna wartość wskaźnika produkcji biologicznej
(tj. chlorofilu a). W sytuacji stałego, wysokiego stężenia fosforu
ogólnego (III klasa) wprowadzanego ze źródeł punktowych (oczyszczalnie)
i przestrzennych (spływy powierzchniowe) nie będzie możliwa wyraźna
poprawa jakości wody pod względem fizyko-chemicznym. Stwierdzona
w 2001 r. poprawa stanu sanitarnego wód Odry nie znalazła potwierdzenia
w badaniach wykonanych w 2002 r.
Rzeka Odra i
fragment prawobrzeżnej części Krosna Odrzańskiego
Tabela IV.2.3. Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód rzeki Odry w 2002 r.
Lp.
|
Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu,
km rzeki
|
Klasyfikacja ogólna
|
Zmiany*
|
Wskaźniki decydujące
o klasyfikacji
|
||||
Nazwa (jednostka)
|
Wartość
|
|||||||
Min.
|
Śr.
|
Max.
|
Gw.
|
|||||
1.
|
powyżej Nowej Soli
K
km 428,8 |
NON
|
=_
|
przew. wł. (S/cm)
sód (mg Na/l) chlorofil a (g/l) mianocoli
|
587
59,5 2,2 0,004 |
1117
126 50,4 0,04 |
1588
203,3 124,4 0,2 |
1565
190,7 165,4 0,009 |
2.
|
poniżej Nowej Soli
R
(m. Milsko) R km 450,3
|
NON
|
=_
|
przew. wł. (S/cm)
sód (mg Na/l chlorofil a (g/l) mianocoli |
559
50,4 1,9 0,004 |
1069
117,3 60,1 0,26 |
1524
189,7 150,1 1,8 |
1479
175,4
206,8 0,006 |
3.
|
m. Cigacice R
km 470,7 |
NON
|
=
|
przew. wł. (S/cm)
sód (mg Na/l) chlorofil a (g/l) |
508
56 3,3 |
1017
105,5 60,3 |
1576
189,4 143,7 |
1463
161,9 184,6 |
4.
|
powyżej ujścia Bobru
K
(m. Krosno Odrz.) km 514,0 |
NON
|
=
|
przew. wł. (S/cm)
sód (mg Na/l) chlorofil a (g/l) miano coli |
520
58,8 1,1 0,008 |
1035
108,5 71 0,213
|
1421
191,8 200,3 1,97 |
1462
155,8 262,5 0,008 |
5. | m.
Połęcko K (G) 1) km 530,6 |
NON
|
=_
|
przew.
wł. (S/cm) chlorofil a (g/l) |
493
2,2 |
952
69,1 |
1399
220,4 |
1272
220,9 |
6.
|
m. Kłopot K (G)
km 552,0 |
NON
|
=
|
chlorofil a (g/l)
|
2,4
|
72,8
|
244,9
|
223,9
|
7.
|
m. Urad K (G)
km 566,0 |
NON
|
=
|
chlorofil a (g/l)
|
1,6
|
70,2
|
243,8
|
215,1
|
8.
|
powyżej Słubic K (G)
km 584,1 |
NON
|
=
|
chlorofil a (g/l)
|
2,4
|
68,4
|
243,8
|
208,1
|
9.
|
powyżej ujścia Warty
(m. Kostrzyn) K (G) km 615,0 |
NON
|
=
|
chlorofil a (g/l)
|
2,1
|
75,0
|
267,8
|
235,6
|
Rysunek IV.2-2. Ocena bezpośrednia stanu czystości wód rzeki Odry w Kostrzynie w 2002 r.
Wody
Baryczy w przekroju ujścia do Odry nie odpowiadają normom ze względu
na wysoki stopień eutrofizacji. Jest to spowodowane zarówno przez
ścieki odprowadzane do wód z wielu miejscowości położonych w zlewni
rzeki poza granicami województwa lubuskiego,
jak i przez spływy powierzchniowe, ponieważ w strukturze użytkowania
zlewni przeważają użytki rolne. W stosunku do roku poprzedniego
poprawił się stan czystości Baryczy pod względem sanitarnym zanieczyszczenie
bakteriologiczne wód kształtowało się na poziomie III klasy czystości.
Lp.
|
Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki |
Klasyfikacja ogólna
|
Zmiany*
|
Wskaźniki decydujące o klasyfikacji
|
||||
Nazwa (jednostka)
|
Wartość
|
|||||||
Min.
|
Śr.
|
Max.
|
Gw.
|
|||||
10.
|
rz. Barycz ujście do Odry
(m. Wyszanów) K km 1,0 |
NON
|
= +,_
|
azot azotynowy
(mg NNO2/l) chlorofil a (g/l) |
0,011
1,5 |
0,061
22,5 |
0,187
63,6 |
0,135
64,7
|
* zmiany jakości wód w stosunku do wyników poprzednich badań (wykonanych w 2001 r.)
W
2002 r. wody Rowu Polskiego cechowało ponadnormatywne zanieczyszczenie
w zakresie zawartości substancji biogennych (eutroficznych). W zakresie
pozostałych wskaźników obserwowano dalszą stopniową poprawę jakości
wód (stanowiącą efekt modernizacji oczyszczalni ścieków dla Leszna
- w Henrykowie), między innymi: spadek zanieczyszczenia związkami
organicznymi do poziomu II klasy, a zawartości zawiesiny ogólnej
nawet do poziomu I klasy czystości.
Tabela IV.2.5. Ocena
ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód Rowu
Polskiego w 2002 r.
Lp.
|
Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki |
Klasyfikacja ogólna
|
Zmiany*
|
Wskaźniki decydujące
o klasyfikacji
|
||||
Nazwa (jednostka)
|
Wartość
|
|||||||
Min.
|
Śr.
|
Max.
|
Gw.
|
|||||
11.
|
rz. Rów Polski ujście do
Baryczy K km 1,0 |
NON
|
= +
|
azot azotynowy (mg NNO2/l)
fosforany (mg PO4/l) fosfor og. (mg P/l) potas (mg K/l) |
0,005
0,26 0,14 9,5 |
0,06
0,7 0,34 13,8 |
0,197
1,49 0,63 17,5
|
0,150
1,30 0,58 17,1 |
* zmiany jakości wód w stosunku do wyników poprzednich badań (wykonanych w 2001 r.)
Na podstawie wieloletnich
badań monitoringowych nie stwierdzono zmian jakości wód Warty. Rzekę na
całym badanym odcinku deklasyfikuje stężenie chlorofilu a, a ponadto stan
sanitarny (poza ppk w Kostrzynie). Wprawdzie ilość wskaźników decydujących
o zaliczeniu wód do nie odpowiadających normom z roku na rok ulega zmniejszeniu,
obniżają się stężenia substancji biogennych, jednak stopień eutrofizacji
wód rzeki nadal utrzymuje się na ponadnormatywnym poziomie. Na czystość
wód Warty wpływa
stan gospodarki ściekowej na sporym obszarze środkowo-zachodniej Polski;
jej zlewnia stanowi ok. jednej szóstej powierzchni kraju. Trafiają tu ścieki
przemysłowe i komunalne m.in. z Zawiercia, Częstochowy, Sieradza, Łodzi,
Koła, Konina, Poznania, Międzychodu, Skwierzyny, Gorzowa Wlkp. i Kostrzyna.
Na to nakłada się duży udział terenów rolniczych w zlewni Warty. Wszystkie
te niekorzystne cechy zlewni wpływają na zły stan czystości rzeki. Konieczna
jest przede wszystkim poprawa gospodarki ściekowej w dużych miastach położonych
w górnej i środkowej części zlewni (Częstochowa, Łódź, Poznań).
Lp.
|
Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki |
Klasyfikacja ogólna
|
Zmiany*
|
Wskaźniki decydujące
o klasyfikacji
|
||||
Nazwa (jednostka)
|
Wartość
|
|||||||
Min.
|
Śr.
|
Max.
|
Gw.
|
|||||
12.
|
powyżej ujścia Obry
(m. Skwierzyna) K km 92,2 |
NON
|
= _
|
chlorofil a (g/l)
miano coli fosfor og. (mg P/l) |
1,9
0,004 0,12 |
65,6
0,08 0,26 |
187,1
0,2 0,48 |
208,7
0,009
0,42 |
13.
|
poniżej ujścia Noteci
(m. Gorzów Wlkp.) K km 57,2 |
NON
|
=
|
chlorofil a (g/l)
mianocoli |
1,1
0,004 |
42,3
0,08 |
112,3
0,4 |
140,9
0,008 |
14.
|
m. Świerkocin K
km 28,5
|
NON
|
= _
|
chlorofil a (g/l)
mianocoli |
1,9
0,004 |
48,8
0,10 |
129,4
0,4 |
166,9
0,009 |
15.
|
ujście do Odry
(m. Kostrzyn) K km 2,4 |
NON
|
= +
|
chlorofil a (g/l)
|
2,1
|
55.5
|
140,6
|
182,0
|
W porównaniu do badań z 2001 r., w punkcie kontrolno-pomiarowym powyżej Drezdenka stwierdzono spadek stężenia chlorofilu a z poziomu nie odpowiadającego normom do wartości stężeń odpowiadających III klasie w 2002 r. Jednak ogólna ocena jakości wód Noteci nie uległa zmianie poniżej Drezdenka aż do ujścia w Santoku czystość Noteci nie odpowiadała normom. Podstawowym źródłem zanieczyszczenia rzeki na badanym odcinku jest oczyszczalnia ścieków w Drezdenku. Z końcem 2002 r. ukończono jej modernizację. Pozytywnych zmian stanu czystości rzeki należy oczekiwać w niedalekiej przyszłości.
Ujście Noteci
do Warty w Santoku
Lp.
|
Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki |
Klasyfikacja ogólna
|
Zmiany*
|
Wskaźniki decydujące
o klasyfikacji
|
||||
Nazwa (jednostka)
|
Wartość
|
|||||||
Min.
|
Śr.
|
Max.
|
Gw.
|
|||||
16. | powyżej
Drezdenka K km 38,0 |
III
|
+
|
chlorofil
a (g/l) miano coli |
3,7
0,02 |
15,2
0,15 |
90,4
0,4 |
29,0
0,02 |
17. |
m. Trzebicz R
km 27,3 |
NON
|
=
|
chlorofil a (g/l)
|
2,9
|
15,9
|
88,2
|
31,5
|
18. |
ujście do Warty
(m. Santok) K km 0,5 |
NON
|
=
|
miano coli
|
0,004
|
0,19
|
1,7
|
0,002
|
Stan czystości wód Bobru jest mocno zróżnicowany w zależności od
grupy wskaźników. Pod względem fizyko-chemicznym wody Bobru są zanieczyszczone
w niewielkim stopniu poziom wielu zanieczyszczeń nie przekracza
norm I klasy czystości. Wyższe stężenia, miejscami na poziomie III
klasy czystości, stwierdzono w
grupie wskaźników eutrofizacji wód. O pozaklasowym charakterze wód
Bobru (w ocenie ogólnej) decyduje zanieczyszczenie bakteriologiczne.
W 2002 r. stwierdzono poprawę stanu sanitarnego rzeki w stosunku
do roku poprzedniego na odcinku poniżej Żagania.
Tabela IV.2.8. Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód rzeki Bóbr w 2002 r.
Lp.
|
Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki |
Klasyfikacja
ogólna |
Zmiany*
|
Wskaźniki decydujące o klasyfikacji |
||||
Nazwa (jednostka)
|
Wartość
|
|||||||
Min.
|
Śr.
|
Max.
|
Gw.
|
|||||
19.
|
powyżej Leszna Górnego K
km 111,2 |
NON
|
= +
|
mianocoli
|
0,004
|
0,052
|
0,17
|
0,007
|
20.
|
poniżej Leszna Górnego R
km 106,0 |
nb.
|
=
|
miano coli
|
0,004
|
0,04
|
0,005
|
|
21.
|
poniżej ujścia Szprotawy
(m. Małomice) K km 90,0 |
NON
|
=
|
miano coli
|
0,004
|
0,04
|
0,005
|
|
22.
|
powyżej Żagania K
km 77,4 |
NON
|
=
|
miano coli
|
0,001
|
0,04
|
0,17
|
0,004
|
23.
|
poniżej Żagania R
km 58,0 |
III
|
+
|
miano coli
|
0,02
|
0,06
|
0,17
|
0,015
|
24.
|
m. Nowogród Bobrzański K
km 47,9 |
NON
|
= +
|
miano coli
|
0,001
|
0,05
|
0,17
|
0,006
|
25.
|
ujście do Odry
(m. Stary Raduszec) K km 2,0 |
III
|
= _
|
miano coli
fosfor og. (mg P/l |
0,004
0,1 |
0,07
0,17 |
0,17
0,49 |
0,01
0,27 |
Rysunek IV.2-7. Ocena bezpośrednia stanu czystości rzeki Bóbr powyżej Leszna Górnego w 2002 r.
Rysunek IV.2-8. Ocena bezpośrednia stanu czystości rzeki Bóbr przed ujściem do Odry w 2002 r.
Jakość
wód Kwisy uległa poprawie w zakresie zanieczyszczenia bakteriologicznego,
które odpowiadało III klasie czystości. Pod względem fizyko-chemicznym
wody rzeki są zanieczyszczone w niewielkim stopniu, maksymalnie
na poziomie II klasy czystości. Główne źródła zanieczyszczenia Kwisy
znajdują się na terenie województwa dolnośląskiego.
Stan czystości wód Nysy Łużyckiej nie uległ znaczącym zmianom w stosunku
do roku poprzedniego. Pozytywne zmiany nastąpiły w zakresie zawartości
zawiesiny ogólnej w wodach dolnego odcinka rzeki nie przekraczającej
dopuszczalnych norm. Niepokojące jest bardzo częste występowanie ponadnormatywnych
stężeń chlorofilu,
które mogą świadczyć o postępującej eutrofizacji wód Nysy Łużyckiej.
Problemem jest także nadmierne zanieczyszczenie bakteriologiczne rzeki
niemal na całej długości w granicach województwa lubuskiego.
Lp.
|
Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki |
Klasyfikacja ogólna
|
Zmiany*
|
Wskaźniki decydujące
o klasyfikacji
|
||||
Nazwa (jednostka)
|
Wartość
|
|||||||
Min.
|
Śr.
|
Max.
|
Gw.
|
|||||
26.
|
rz. Kwisa ujście do Bobru
(m. Trzebów) K km 4,4 |
III
|
+
|
miano coli
|
0,02
|
0,05
|
0,2
|
0,02
|
Lp.
|
Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki |
Klasyfikacja
ogólna |
Zmiany*
|
Wskaźniki decydujące
o klasyfikacji
|
||||
Nazwa (jednostka)
|
Wartość
|
|||||||
Min.
|
Śr.
|
Max.
|
Gw.
|
|||||
27.
|
m. Sobolice K(G)
km 108,0 |
NON
|
=
|
azot azotynowy
(mg NNO2/l) miano coli |
0,017
0,001
|
0,044
0,05 |
0,105
0,2 |
0,07
0,002 |
28.
|
powyżej Żarek Wielkich K(G)
km 75,0 |
NON
|
=_
|
miano coli
chlorofil a (g/l) |
0,004
0,8 |
0,06
14,6
|
0,2
65 |
0,005
38,6 |
29.
|
powyżej Zasiek K (G)
km 55,0 |
NON
|
=_
|
miano coli
chlorofil a (g/l) |
0,004
0,7 |
0,08
24 |
0,2
106,7 |
0,008
73,6 |
30.
|
poniżej Zasiek K (G)
km 45,0 |
NON
|
= +,_
|
chlorofil a (g/l)
|
0,9
|
24,8
|
115,2
|
72,6
|
31.
|
powyżej Gubina K (G)
km 20,0 |
NON
|
= +,_
|
miano coli
chlorofil a (g/l) |
0,004
1 |
0,07
25,7
|
0,17
109,2 |
0,009
73,6 |
32.
|
poniżej Gubina K (G)
km 12,0 |
NON
|
= +,_
|
miano coli
chlorofil a (g/l) |
0,001
0,6 |
0,06
23,1 |
0,2
91,6 |
0,006
66,1 |
33.
|
ujście do Odry
(m. Kosarzyn) K (G) km 1,0 |
NON
|
= +,_
|
miano coli
chlorofil a (g/l) |
0,004
1 |
0,06
33,6 |
0,2
101,7 |
0,009
102,7 |
* zmiany jakości wód w stosunku do wyników poprzednich badań (wykonanych w 2001 r.)
Główne
źródło zanieczyszczenia Białej Wody stanowi Nowe Miasteczko. Stan
czystości wód rzeki Białej Wody uwarunkowany jest zawartością substancji
biogennych. W 2002 r. na odcinku powyżej Nowego Miasteczka wody kwalifikowały
się do III klasy czystości, natomiast poniżej Nowego Miasteczka nie
odpowiadały normom właśnie ze względu na ponadnormatywną zawartość
biogenów.
Tabela IV.2.11.
Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji
wód rzeki Białej Wody w 2002 r.
Lp.
|
Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki |
Klasyfikacja ogólna
|
Zmiany*
|
Wskaźniki decydujące
o klasyfikacji
|
||||
Nazwa (jednostka)
|
Wartość
|
|||||||
Min.
|
Śr.
|
Max.
|
Gw.
|
|||||
1.
|
powyżej Nowego Miasteczka
L
km 11,9 |
III
|
+
|
azot azotynowy
(mg NNO2/l) azot azotanowy (mg NNO3/l) azot ogólny (mg N/l)
|
0,013
1,41 2,17 |
0,032
6,22 10,6 |
0,051
10,6 11,92 |
0,049
9,92 11,14
|
2.
|
poniżej Nowego Miasteczka
L
km 9,5 |
NON
|
=
|
azot azotynowy
(mg NNO2/l) |
0,013
|
0,048
|
0,096
|
0,080
|
3.
|
ujście do Odry R
km 1,0 |
NON
|
=
|
azot azotynowy
(mg NNO2/l) fosforany (mg PO4/l) fosfor ogólny (mg P/l)
|
0,015
0,13 0,09 |
0,045
0,53 0,26 |
0,127
1,17 0,57 |
0,1
1,16 0,52 |
Główne
źródła zanieczyszczeń rzeki Czernej Wielkiej na terenie woj.lubuskiego
to m.Iłowa i m.Żary poprzez Złotą Strugę, a rzeki Czernej Małej -m. Gozdnica
(nie posiadające oczyszczalni ścieków) - poprzez rzekę Pienię.
W ostatnich latach stan czystości obu
rzek nie uległ znaczącym zmianom. We wszystkich przekrojach pomiarowo-kontrolnych
jakość wód Czernej Wielkiej i Czernej Małej nie odpowiadała normom.
Zanieczyszczenie bakteriologiczne dyskwalifikowało wody środkowego odcinka
Czernej Wielkiej i ujściowego odcinka Czernej Małej. Miejscami w wodach
Czernej Wielkiej występowała także nadmierna zawartość zawiesiny.
Tabela IV.2.12.
Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód
rzek Czerna Wielka i Czerna Mała w 2002 r.
Lp.
|
Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci
monitoringu,
km rzeki |
Klasyfikacja ogólna
|
Zmiany*
|
Wskaźniki decydujące
o klasyfikacji
|
||||
Nazwa (jednostka)
|
Wartość
|
|||||||
Min.
|
Śr.
|
Max.
|
Gw.
|
|||||
4.
|
rz. Czerna Wielka
m. Kowalice R km 24,0 |
NON
|
_
|
zawiesina og. (mg/l)
|
3
|
23
|
84
|
53
|
5.
|
rz. Czerna Mała ujście do
Czernej Wielkiej R
km 1,8 |
NON
|
_
|
miano coli
|
0,004
|
0,07
|
0,4
|
0,006
|
6.
|
rz. Czerna Wielka
m. Czerna R km 17,5 |
NON
|
=
|
miano coli
|
0,004
|
0,08
|
0,2
|
0,008
|
7.
|
rz. Czerna Wielka
powyżej ujścia Złotej Strugi R km 3,3 |
NON
|
=
|
miano coli
|
0,004
|
0,008
|
0,4
|
0,005
|
8.
|
rz. Czerna Wielka
ujście do Bobru R km 0,8 |
NON
|
=
|
zawiesina og. (mg/l)
|
4
|
31
|
166
|
64
|
* zmiany jakości wód w stosunku do wyników poprzednich badań (wykonanych w 1996 r.)
Na
stan czystości Ilanki największy wpływ mają ścieki odprowadzane
z miejscowości Torzym i Rzepin. W stosunku do roku poprzedniego
stan czystości rzeki pogorszył się z klasy III do NON na odcinku
przyujściowym. Dalszemu pogorszeniu uległ również stan sanitarny
rzeki oraz ilość substancji biogennych w dolnym biegu rzeki.
Lp.
|
Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki |
Klasyfikacja ogólna
|
Zmiany*
|
Wskaźniki decydujące
o klasyfikacji
|
||||
Nazwa (jednostka)
|
Wartość
|
|||||||
Min.
|
Śr.
|
Max.
|
Gw.
|
|||||
9.
|
powyżej Torzymia L
km 48,7 |
II
|
+
|
miano coli
|
0,04
|
5,6
|
20
|
0,4
|
10.
|
poniżej Torzymia L
km 44,5 |
III
|
=
|
tlen rozp. (mg O2/l)
fosforany (mg PO4/l) fosfor ogólny (mg P/l) |
3,6
0,29 0,16
|
7,4
0,52 0,23 |
11,3
0,91 0,34 |
4,4
0,63 0,31 |
11.
|
ujście do Odry
(m. Świecko) R km 0,5 |
NON
|
_
|
miano coli
fosfor ogólny (mg P/l)
|
0,004
0,13 |
0,12
0,29 |
0,4
1,02 |
0,009
0,49 |
Kanał Postomski (Roszkowicki)
Głównym źródłem zanieczyszczenia Kanału Postomskiego są ścieki z oczyszczalni mechaniczno- biologicznej dla miejscowość Słońsk. W porównaiu do wcześniejszych badań wykonanych w 2000 r. można stwierdzić, że jakość wód Kanału Postomkiego poprawiła się górnym odcinku, natomiast w odcinku przyujściowym utrzymuje się na zbliżonym poziomie.
Tabela IV.2.14.
Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód
Kanału Postomskiego (Roszkowickiego) w 2002 r.
Lp.
|
Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki |
Klasyfikacja ogólna
|
Zmiany*
|
Wskaźniki decydujące
o klasyfikacji
|
||||
Nazwa (jednostka)
|
Wartość
|
|||||||
Min.
|
Śr.
|
Max.
|
Gw.
|
|||||
12.
|
m. Krzeszyce R
km 32,2 |
III
|
+
|
mangan (mg Mn/l)
mianocoli |
0,07
0,004 |
0,23
0,74 |
0,47
4 |
0,47
0,04 |
13.
|
m. Przyborów R
km 10,9 |
NON
|
= _
|
chlorofil a (g/l)
mangan (mg Mn/l) |
2,1
0,03 |
18,1
0,49 |
52,4
1,10 |
38,1
1,13 |
* zmiany jakości wód w stosunku do wyników poprzednich badań (wykonanych w 2000 r.)
Stan czystości Kłodawki w 2002 r. nie uległ zmianie. O zaliczeniu
wód Kłodawki do nie odpowiadających normom zadecydowały te same wskaźniki,
co w 2001 r.
Duża powierzchnia zlewni, silnie rozwinięta
sieć hydrograficzna, liczne stawy rybne w środkowym biegu rzeki i wprowadzanie
ścieków deszczowych z terenu Gorzowa Wlkp. nie pozostają bez wpływu
na jakość wód Kłodawki.
Lp.
|
Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki |
Klasyfikacja ogólna
|
Zmiany*
|
Wskaźniki decydujące
o klasyfikacji
|
||||
Nazwa (jednostka)
|
Wartość
|
|||||||
Min.
|
Śr.
|
Max.
|
Gw.
|
|||||
14.
|
powyżej Gorzowa Wlkp.
(m. Kłodawa) R km 6,9 |
NON
|
=
|
chlorofil a (g/l)
|
3,9
|
18,1
|
51,9
|
37,0
|
15.
|
przed ujściem do Warty
(Gorzów Wlkp.) R
km 0,1 |
NON
|
=
|
miano coli
|
0,002
|
0,15
|
0,4
|
0,008
|
Rysunek IV.2-11.
Ocena
bezpośrednia stanu czystości wód rzeki Kłodawki w Gorzowie Wlkp.
Rzeki
Lubsza i Sienica
Stan
czystości wód rzeki Lubszy w rejonie Lipinek Łużyckich, w porównaniu
z wynikami badań z 2001 r. uległ poprawie w zakresie szeregu wskaźników.
Zmniejszeniu uległo zanieczyszczenie wód związkami organicznymi. Zmniejszyła
się zawartość zawiesiny w wodzie oraz stężenia fosforu ogólnego z
poziomu ponadnormatywnego do poziomu II klasy. Zmniejszyło się także
stężenie azotu amonowego z poziomu III do poziomu II klasy czystości
wód. Nie stwierdzono natomiast poprawy w zakresie zanieczyszczenia
bakteriologicznego wód.
Niewielka poprawa jakości wód Lubszy
w rejonie Lipinek Łużyckich może wiązać się ze zmniejszeniem niekorzystnego
oddziaływania Sienicy na Lubszę (w efekcie budowy oczyszczalni ścieków
w żarskim Kronopolu).
Wody dolnego odcinka rzeki Lubszy przed
ujściem do Nysy Łużyckiej, podobnie jak w poprzednich latach, zanieczyszczone
były na poziomie ponadnormatywnym.
Tabela IV.2.16. Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód rzeki Lubszy i rzeki Sienicy w 2002 r.
Lp.
|
Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki |
Klasyfikacja ogólna
|
Zmiany*
|
Wskaźniki decydujące
o klasyfikacji
|
||||
Nazwa (jednostka)
|
Wartość
|
|||||||
Min.
|
Śr.
|
Max.
|
Gw.
|
|||||
16.
|
rz. Lubsza
powyżej Lipinek Łużyckich (m. Suchleb) L km 60,2 |
III
|
+
|
miano coli
|
0,02
|
0,095
|
0,17
|
0,02
|
17.
|
rz. Sienica ujście do Lubszy
L
|
NON
|
bd.
|
BZT5
(mg O2/l)
ChZT-Cr (mg O2/l)
azot azotynowy (mg NNO2/l) miano coli |
3,1
21 0,021 0,0002 |
14,9
63 0,091 0,03 |
48,0
164 0,24 0,2 |
31,8
117,6 0,19 0,0003 |
18.
|
rz. Lubsza
poniżej Lipinek Łużyckich (m. Lipinki Łuż.) L km 40,0 |
NON
|
= +
|
BZT5
(mg O2/l)
azot azotynowy (mg NNO2/l) mianocoli |
3
0,021 0,0004 |
7,3
0,058
0,04 |
19
0,123 0,2 |
12,5
0,10 0,0006 |
19.
|
rz. Lubsza ujście do Nysy
Łużyckiej (m. Gubin) R
km 0,5 |
NON
|
=
|
miano coli
|
0,001
|
0,05
|
0,2
|
0,001
|
bd. brak danych porównawczych
Stan
czystości Obry od wielu lat nie odpowiada normom na całym odcinku
w granicach województwa lubuskiego. Decydują o tym niezmiennie
wysokie stężenia związków fosforu, stężenia chlorofilu a oraz
zły stan sanitarny. Bez
uporządkowania gospodarki ściekowej w górnej zlewni rzeki Obry
brak jest perspektyw na poprawę jakości jej wód.
Lp.
|
Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki |
Klasyfikacja ogólna
|
Zmiany*
|
Wskaźniki decydujące
o klasyfikacji
|
||||
Nazwa (jednostka)
|
Wartość
|
|||||||
Min.
|
Śr.
|
Max.
|
Gw.
|
|||||
20.
|
m. Strzyżewo R
km 85,3 |
NON
|
=
|
fosforany (mg PO4/l)
fosfor og. (mg P/l) chlorofil a (g/l) miano coli |
0,03
0,06 24,2 0,004 |
0,41
0,25 76,4 0,71 |
0,87
0,42 123,0 4 |
1,26
0,47 118,7
0,01 |
21.
|
powyżej Międzyrzecza
(m. Policko) R km 57,6 |
NON
|
= +
|
tlen rozpuszcz.
(mg O2/l) fosfor og. (mg P/l) chlorofil a (g/l) |
1,8
0,06 4,8 |
7,9
0,22 79,5 |
13,8
0,51 210,6 |
2,47
0,42 187,6 |
22.
|
ujście do Warty
(m. Skwierzyna) R km 1,6 |
NON
|
= +
|
fosforany (mg PO4/l)
chlorofil a (g/l) miano coli |
0.03
2,1 0,004 |
0,42
30,9 0,50 |
0,90
86,9 1,7 |
1,14
82,9 0,004 |
Rzeka Obrzyca stanowi rezerwuar wody ujmowanej do celów wodociągowych dla potrzeb zaopatrzenia w wodę miasta Zielonej Góry. W stosunku do wyników poprzednich badań stan czystości Obrzycy uległ pogorszeniu. Problem stanowią zbyt wysokie stężenia azotu azotynowego i chlorofilu a wskazujące na postępującą eutrofizację wód. Wiąże się to zapewne w znacznym stopniu z podobnym problemem, z którym borykają się jeziora powiązane z Obrzycą w szczególności Jezioro Sławskie i Jezioro Rudzieńskie. Warto podkreślić jednak, że mimo negatywnych zjawisk związanych z eutrofizacją, wody Obrzycy cechuje na ogół niewielkie zanieczyszczenie w zakresie zawartości badanych związków pochodzenia organicznego i mineralnego (rys. IV.2-12).
Tabela
IV.2.18. Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki
decydujące o klasyfikacji wód rzeki Obrzycy w 2002 r.
Lp.
|
Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki |
Klasyfikacja ogólna
|
Zmiany*
|
Wskaźniki decydujące
o klasyfikacji
|
||||
Nazwa (jednostka)
|
Wartość
|
|||||||
Min.
|
Śr.
|
Max.
|
Gw.
|
|||||
23.
|
rz. Obrzyca wypływ
z Jeziora Sławskiego L km 49,5 |
NON
|
_
|
azot azotynowy (mg NNO2/l)
|
0,002
|
0,024
|
0,084
|
0,064
|
24.
|
rz. Obrzyca poniżej Jeziora
Rudzieńskiego
(m. Uście Tatarka) L km 29,3 |
III
|
= +,_
|
azot azotynowy (mg NNO2/l)
mangan (mg Mn/l) miano coli |
0,009
0,08 0,04 |
0,029
0,19 0,85 |
0,068
0,38 2 |
0,058
0,34
0,057 |
25.
|
rz. Obrzyca powyżej ujścia
Obry Leniwej
(m. Chwalim) L km 16,0) |
NON
|
bd.
|
azot azotynowy (mg NNO2/l)
|
0,002
|
0,047
|
0,173
|
0,135
|
26.
|
rz. Obra Leniwa ujście do
Obrzycy (m. Wojnowo) L
km 2,4 |
NON
|
= +, _
|
azot azotynowy (mg NNO2/l)
|
0,003
|
0,052
|
0,133
|
0,143
|
27.
|
Kanał Obrzycko
(m. Ostrzyce) L |
NON
|
= _
|
azot azotynowy (mg NNO2/l)
żelazo (mg Fe/l) mangan (mg Mn/l) |
0,005
0,79 0,09 |
0,04
1,52 0,5
|
0,087
3,23 0,97 |
0,093
2,37 0,93 |
28.
|
rz. Obrzyca ujście do Odry
(m. Sadowa) L km 2,6 |
NON
|
_
|
tlen rozpuszczony (mg O2/l)
azot azotynowy (mg NNO2/l) chlorofil a (g/l) |
2,4
0,004 1,4 |
7,9
0,056 15,5 |
13,3
0,13 58,4 |
3,64
0,14 37,0 |
Wody
rzeki Ośnianki na całym badanym odcinku nie odpowiadały normom, aczkolwiek
w dolnym biegu decydował o tym jedynie zły stan sanitarny. W oparciu
o wcześniejsze badania można stwierdzić, że jakość wód Ośnianki
pod względem fizyko-chemicznym pogorszyła się w jej górnym odcinku,
natomiast w odcinku przyujściowym utrzymuje się na zbliżonym poziomie.
Lp.
|
Lokalizacja
przekroju
pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki |
Klasyfikacja
ogólna
|
Zmiany*
|
Wskaźniki
decydujące o klasyfikacji
|
||||
Nazwa (jednostka)
|
Wartość
|
|||||||
Min.
|
Śr.
|
Max.
|
Gw.
|
|||||
29. | Ośno
Lubuskie R km 18,0 |
NON
|
= _
|
chlorofil
a (g/l) utlenialność (mg O2/l) zawiesina ogólna (mg/l) fosfor og. (mg P/l) |
2,1
4,3 13,0 0,12 |
12,0
17,6 58,0 0,31 |
30,5
59,9 226,0 0,71 |
30,2
35,5 124,5 0,55 |
30. |
przed
ujściem do Postomi (Słońsk) R
km 1,0 |
NON
|
=
|
miano
coli
|
0,002
|
0,10
|
0,4
|
0,008
|
* zmiany jakości wód
w stosunku do wyników poprzednich badań (wykonanych w 1994 r. w Ośnie
i Słońsku oraz
w 2000 r. w Słońsku)
Badania wykonane w 2002 r. wykazały, że stan czystości rzeki Paklicy
oceniony w jej przyujściowym odcinku uległ pogorszeniu (poprzednie
kompleksowe badania wykonano w 1996 r.). Stwierdzono wzrost stężeń
chlorofilu a z klasy III do NON. Ponadto nadal utrzymują się wysokie
stężenia azotu azotynowego oraz zły stan sanitarny rzeki (III
klasa).
Paklica w swym górnym odcinku przepływa
przez kilka jezior. Zasilana jest m.in. przez mocno zeutrofizowane
jezioro Paklicko Wielkie i Jezioro Bukowieckie, co nie pozostaje
bez wpływu na jakość wód rzeki.
Lp.
|
Lokalizacja
przekroju
pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki |
Klasyfikacja
ogólna
|
Zmiany*
|
Wskaźniki decydujące
o klasyfikacji
|
||||
Nazwa (jednostka)
|
Wartość
|
|||||||
Min.
|
Śr.
|
Max.
|
Gw.
|
|||||
31. |
Międzyrzecz
przed ujściem do Obry R
km 0,5 |
NON
|
_
|
chlorofil
a (g/l)
|
10,7
|
21,9
|
36,6
|
32,5
|
Rzeka Pliszka
Rzeka Pliszka za pośrednictwem rzeki Łagowa przyjmuje zanieczyszczenia
z miejscowości: Łagów, Gronów, Toporów i Gądków Wielki. W dolnym biegu
rzeki usytuowane są liczne stawy rybne, stanowiące okresowe źródło zanieczyszczenia
cieku.
Klasyfikacja ogólna Pliszki na przestrzeni
ostatnich lat uległa poprawie z nieodpowiadającej normom w 2001 r. do
klasy III w 2002 r. Niepokojącym jest jednakże fakt, że pomimo poprawy
klasyfikacji ogólnej, wzrosły stężenia fosforu ogólnego w rzece i pogorszył
się jej stan sanitarny. Nie można wykluczyć, że wpływ na powyższe miały,
stwierdzane przez znaczną część roku, niżowe stany rzeki.
Tabela
IV.2.21.
Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód
rzeki Pliszki w 2002 r.
Lp.
|
Lokalizacja
przekroju
pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki |
Klasyfikacja
ogólna |
Zmiany*
|
Wskaźniki decydujące
o klasyfikacji
|
||||
Nazwa (jednostka)
|
Wartość
|
|||||||
Min.
|
Śr.
|
Max.
|
Gw
|
|||||
32. |
ujście
do Odry (m. Urad) R
km 0,3 |
III
|
+ |
fosfor
og. (mg P/l)
chlorofil a (g/l) miano coli |
0,07
3,2 0,02 |
0,17
13,2 2,34 |
0,58
54,5 17 |
0,28
27,9 0,04 |
Główne źródła zanieczyszczeń rzeki Postomi to oczyszczalnia ścieków
Domu Pomocy Społecznej w Tursku i oczyszczalnie mechaniczno-biologiczne
dla Sulęcina, Wędrzyna i Krzeszyc. W 2002 r. badania jakości Postomi
wykonano w trzech przekrojach pomiarowo-kontrolnych, tj. w Wędrzynie,
Ostrowie i Krzeszycach.
W porównaniu
do badań rzeki z 2000 r. (w ppk Krzeszyce) ogólny stan czystości
Postomi nie uległ zmianie, jednak poprzednio rzekę deklasyfikowały
dwa wskaźniki miano coli i fosfor ogólny, a w 2002 r. już tylko
stan sanitarny. Należy sądzić, że stopniowa poprawa jakości wód
rzeki związana jest z oddaniem do użytku w 1999 r. oczyszczalni
dla miasta Sulęcina, z którego nieoczyszczone ścieki odprowadzane
były w przeszłości do Postomi.
Tabela IV.2.22.
Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód
rzeki Postomi w 2002 r.
Lp.
|
Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki |
Klasyfikacja ogólna
|
Zmiany*
|
Wskaźniki decydujące o klasyfikacji
|
||||
Nazwa (jednostka)
|
Wartość
|
|||||||
Min.
|
Śr.
|
Max.
|
Gw.
|
|||||
33 |
m. Wędrzyn R
km 34,0 |
NON
|
miano coli
|
0,000
|
0,2
|
1,
|
0,00
|
|
34 |
m. Ostrów R
km 25,0 |
III
|
azot azotynowy
(mg NNO2/l) fosfor og. (mg P/l) indeks sapr. miano coli |
0,002
0,12 1,74 0,00 |
0,015
0,19 2,12 0,1 |
0,036
0,25 2,61 0, |
0,03
0,26 2,61 0,0 |
|
35 |
m. Krzeszyce R
km 0,8 |
NON
|
=
|
miano coli
|
0,00
|
0,0
|
0,0
|
0,00
|
* zmiany jakości wód
w stosunku do wyników poprzednich badań (wykonanych w 2000 r. w Krzeszycach;
w pozostałych przekrojach rzeka nie była badana)
Rzeki Zimna
Woda i Łącza
Stan czystości wód Zimnej Wody uległ poprawie w zakresie natlenienia
na odcinku powyżej ujścia Łączy, stanowiącej bezpośredni odbiornik
oczyszczonych ścieków z Zielonej Góry i Czerwieńska. Wody odcinka
rzeki zlokalizowanego poniżej ujścia Łączy cechowało ponadnormatywne
zanieczyszczenie w zakresie stężeń substancji
biogennych, które były wyższe niż w roku poprzednim.
Wody Łączy również cechowały się
nadmierną eutrofizacją, szczególnie na odcinku poniżej dopływu
ścieków z oczyszczalni w Łężycy (dla Zielonej Góry). W ostatnim
roku stan czystości rzeki nie uległ znaczącym zmianom.
Tabela IV.2.23.
Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji
wód rz. Zimnej Wody i Łączy w 2002 r.
Lp.
|
Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki |
Klasyfikacja ogólna
|
Zmiany*
|
Wskaźniki decydujące o klasyfikacji
|
||||
Nazwa (jednostka)
|
Wartość
|
|||||||
Min.
|
Śr.
|
Max.
|
Gw.
|
|||||
36 |
rz. Zimna Woda
m. Wysokie L km 24,0 |
II
|
+
|
tlen rozp. (mg O2/l)
miano coli |
3,6
0,0 |
6,6
0,7 |
9,8
|
4,15
0,0 |
37 |
rz. Łącza powyżej Czerwieńska
L
km 5,0 |
II
|
=
|
azot azotynowy
(mg NNO2/l) miano coli |
0,009
0,0 |
0,019
0,3 |
0,04
|
0,033
0,0 |
38 |
rz. Łącza poniżej Czerwieńska
L
km 3, |
NON
|
= +
|
azot azotynowy
(mg NNO2/l) |
0,00
|
0,02
|
0,08
|
0,08
|
39 |
rz. Łącza ujście do Zimnej Wody
L
km 1,5/22, |
NO
|
=
|
azot azotynowy
(mg NNO2/l) fosforany (mg PO4/l) fosfor ogólny
(mg P/l) |
0,047
0,28 0,15 |
0,101
0,59 0,29 |
0,165
1,62 0,63 |
0,156
1,22 0,56 |
40 |
rz. Zimna Woda poniżej ujścia
Łączy L
km 21,0 |
NON
|
_
|
azot azotynowy
(mg NNO2/l) fosfor ogólny (mg P/l) |
0,005
0,1 |
0,055
0,2 |
0,161
0, |
0,113
0,4 |
Stan czystości rzeki Złotej Strugi
nie uległ zasadniczym zmianom. Rzekę cechuje ponadnormatywne zanieczyszczenie
w zakresie wielu wskaźników, przede wszystkim zawartości substancji
organicznych i związków biogennych. Podobnie, a nawet w większym stopniu
zanieczyszczona jest rzeka Żarka prawostronny dopływ Złotej Strugi.
Szczególnie silne zanieczyszczenie bakteriologiczne rzeki oraz wysokie
stężenia azotu amonowego wskazują na odprowadzanie do wód surowych ścieków.
Dla poprawy stanu czystości obu rzek konieczne jest uporządkowanie gospodarki
wodno-ściekowej w rejonie Żar i pełne skanalizowanie tego miasta.
Lp.
|
Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki |
Klasyfikacja ogólna
|
Zmiany*
|
Wskaźniki decydujące
o klasyfikacji
|
||||
Nazwa (jednostka)
|
Wartość
|
|||||||
Min.
|
Śr.
|
Max.
|
Gw.
|
|||||
41.
|
rz. Żarka ujście do Złotej
Strugi R
km 0,1/15,3 |
NON
|
bd.
|
tlen rozp. (mg O2/l)
BZT5 (mg O2/l) zawiesina ogólna (mg/l) azot amonowy (mg NNH4/l) azot azotynowy
(mg NNO2/l) fosforany (mg PO4/l) fosfor ogólny (mg P/l) miano coli |
1,3
3,2 8 1,3 0,05 0,51 0,34 0,0002 |
5,9
11,2 21 5,89 0,114 1,87
1,07 0,014 |
10,1
25 71 13,2 0,271 4,58 1,96 0,04 |
2
21 69 10,9 0,234 3,92
1,89 0,0004 |
42.
|
rz. Złota Struga powyżej oczyszczalni
ścieków
w Żarach L km 14,1 |
NON
|
=
|
tlen rozp. (mg O2/l)
BZT5 (mg O2/l) azot azotynowy (mg NNO2/l) azot ogólny (mg N/l) fosforany mg PO4/l fosfor ogólny mg P/l |
3,3
5,3 0,045 8,08 0,89
0,3 |
7,5
10,1 0,088 11,18 3,24 1,12 |
11,2
22 0,193 18,83 11,05 3,6 |
3,3
18 0,162 16,44
8,43 2,78 |
43.
|
rz. Złota Struga powyżej oczyszczalni
ścieków
w Żarach L km 12,1 |
NON
|
= +
|
BZT5
(mg O2/l)
azot azotynowy (mg NNO2/l) fosforany (mg PO4/l) fosfor ogólny (mg P/l) |
5
0,04 0,49 0,2 |
7,8
0,098 2,25
0,84 |
14
0,19 5,83 1,9 |
12,5
0,17 4,77 1,59 |
44.
|
rz. Złota Struga ujście do
Czernej Wielkiej R
km 0,3 |
NON
|
= _
|
BZT5
(mg O2/l)
zawiesina ogólna (mg/l) azot azotynowy (mg NNO2/l) fosforany (mg PO4/l)
fosfor ogólny (mg P/l) miano coli |
2,9
3 0,008 0,33 0,3 0,0004 |
6,9
19 0,085 0,8 0,53 0,037 |
23
74 0,14 1,88
1,38 0,17 |
17,0
59 0,139 1,55 1,12 0,004 |
Podsumowanie wyników
badań
W 2002
r. nastąpiła poprawa stanu czystości wód głównych rzek województwa lubuskiego,
badanych w sieci krajowej monitoringu, która znalazła odzwierciedlenie
w klasyfikacji ogólnej w porównaniu z 2001 r. Stwierdzono zmniejszenie
długości odcinków rzek prowadzących wody o nadmiernym zanieczyszczeniu
z 99,7% do 92,3% (tabele IV.2.25 i IV.2.26, rys.IV.213) i przyrost długości
odcinków, na których wody kwalifikowały się do III klasy czystości. Zmiany
te wiążą się z poprawą stanu sanitarnego Kwisy na odcinku ujściowym oraz
poprawą jakości wód Noteci na odcinku powyżej Drezdenka i Bobru powyżej
Nowogrodu Bobrzańskiego.
Stwierdzono także korzystne zmiany jakości
wód w grupie wskaźników obligatoryjnych, do których należą: tlen rozpuszczony,
BZT5 , utlenialność, chlorki, siarczany,
substancje rozpuszczone, zawiesina ogólna i fenole (tabele IV.2.27 i IV.2.28,
rys.IV.2-14). Jako przykład można podać poprawę stanu czystości wód Nysy
Łużyckiej, w których nie stwierdzono w 2002 r. przekroczeń dopuszczalnej
zawartości zawiesiny.
W stosunku do mniejszych rzek stwierdzono
w kilku przypadkach pogorszenie jakości wód, spowoowane prawdopodobnie
w znacznej mierze niekorzystnymi warunkami hydrologicznymi. Ogólnie rzecz
biorąc, w efekcie działania coraz liczniejszych na terenie województwa
lubuskiego oczyszczalni ścieków, obserwowane jest zmniejszenie zanieczyszczenia
wód rzecznych substancjami pochodzenia organicznego i mineralnego. Nadal
jednak na wysokim poziomie utrzymują się stężenia związków biogennych
(azotu i fosforu), odpowiedzialnych za eutrofizację wód i często nadmierną
produkcję biologiczną, przejawiającą się ponadnormatywnymi stężeniami
chlorofilu a . Ciągle wysokie jest zanieczyszczenie bakteriologiczne
wód w szczególności rzek stanowiących odbiorniki ścieków komunalnych.
Stosowane powszechnie metody oczyszczania ścieków nie zabezpieczają ich
przed tego rodzaju zanieczyszczeniem. Problemem rzutującym na jakość wód
jest także brak równowagi pomiędzy wyposażeniem miejscowości w wodociągi
i kanalizację. Szereg miejscowości wiejskich wyposażonych w wodociągi
grupowe nie posiada rozwiązanej gospodarki ściekowej. Z kolei niektóre
miasta posiadające oczyszczalnie ścieków nie są w pełni skanalizowane.
Tabela IV.2.25.
Klasyfikacja ogólna rzek badanych w sieci krajowej monitoringu w 2001
r.
Wyszczególnienie
|
Długość odcinków
objętych kontrolą czystości w km |
Wody o klasach czystości
|
Wody nadmiernie zanieczyszczone
|
||||||
I
|
II
|
III
|
|||||||
w km i % długości kontrolowanego odcinka
|
|||||||||
km
|
%
|
km
|
%
|
km
|
%
|
km
|
%
|
||
Odra
|
208,6
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
208,6
|
100,0
|
Warta
|
137,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
137,0
|
100,0
|
Bóbr
|
112,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
2,0
|
1,8
|
110,0
|
98,2
|
Nysa Łużycka
|
112,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
112,0
|
100,0
|
Noteć
|
48,9
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
48,9
|
100,0
|
Kwisa
|
17,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
17,0
|
100,0
|
Barycz
|
4,8
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
4,8
|
100,0
|
Rów Polski
|
15,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
15,0
|
100,0
|
Ogółem:
|
655,3
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
653,3
|
99,7
|
Tabela IV.2.26. Klasyfikacja ogólna rzek badanych w sieci krajowej monitoringu w 2002 r.
Wyszczególnienie
|
Długość odcinków
objętych kontrolą czystości w km |
Wody o klasach czystości
|
Wody nadmiernie zanieczyszczone
|
||||||
I
|
II
|
III
|
|||||||
w km i % długości kontrolowanego odcinka
|
|||||||||
km
|
%
|
km
|
%
|
km
|
%
|
km
|
%
|
||
Odra
|
208,6
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
208,6
|
100,0
|
Warta
|
137,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
137,0
|
100,0
|
Bóbr
|
112,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
12,1
|
10,8
|
99,9
|
89,2
|
Nysa Łużycka
|
112,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
112,0
|
100,0
|
||
Noteć
|
48,9
|
-
|
-
|
-
|
-
|
21,6
|
44,2
|
27,3
|
55,8
|
Kwisa
|
17,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
17,0
|
100,0
|
||
Barycz
|
4,8
|
-
|
-
|
-
|
-
|
4,8
|
100,0
|
||
Rów Polski
|
15,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
15,0
|
100,0
|
||
Ogółem:
|
655,3
|
-
|
-
|
-
|
-
|
50,7
|
7,7
|
604,6
|
92,3
|
Tabela IV.2.27. Klasyfikacja
rzek badanych w sieci krajowej monitoringu wg kryterium wskaźników obligatoryjnych
w 2001 r.
Wyszczególnienie
|
Długość odcinków
objętych kontrolą czystości w km |
Wody o klasach czystości
|
Wody nadmiernie zanieczyszczone
|
||||||
I
|
II
|
III
|
|||||||
w km i % długości kontrolowanego odcinka
|
|||||||||
km
|
%
|
km
|
%
|
km
|
%
|
km
|
%
|
||
Odra
|
208,6
|
-
|
-
|
87, 0
|
41,7
|
121,6
|
58,3
|
-
|
-
|
Warta
|
137,0
|
-
|
-
|
137,0
|
100,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Bóbr
|
112,0
|
85,9
|
76,7
|
26,1
|
23,3
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Nysa Łużycka
|
112,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
92,0
|
82,1
|
20,0
|
17,9
|
Noteć
|
48,9
|
-
|
-
|
48,9
|
100,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Kwisa
|
17,0
|
17,0
|
100,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Barycz
|
4,8
|
-
|
-
|
4,8
|
100,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Rów Polski
|
15,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
15,0
|
100,0
|
-
|
-
|
Ogółem:
|
655,3
|
102,9
|
15,7
|
303,8
|
46,4
|
228,6
|
34,9
|
20,0
|
3,0
|
Tabela IV.2.28.
Klasyfikacja rzek badanych w sieci krajowej monitoringu wg kryterium
wskaźników obligatoryjnych w 2002 r.
Wyszczególnienie
|
Długość odcinków
objętych kontrolą czystości w km |
Wody o klasach czystości
|
Wody nadmiernie zanieczyszczone
|
||||||
I
|
II
|
III
|
|||||||
w km i % długości kontrolowanego odcinka
|
|||||||||
km
|
%
|
km
|
%
|
km
|
%
|
km
|
%
|
||
Odra
|
208,6
|
-
|
-
|
33,0
|
15,8
|
175,6
|
84,2
|
-
|
-
|
Warta
|
137,0
|
-
|
-
|
137,0
|
100,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Bóbr
|
112,0
|
12,1
|
10,8
|
99,9
|
89,2
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Nysa Łużycka
|
112,0
|
-
|
-
|
75,0
|
67,0
|
37,0
|
33,0
|
-
|
-
|
Noteć
|
48,9
|
-
|
-
|
48,9
|
100,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Kwisa
|
17,0
|
17,0
|
100,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Barycz
|
4,8
|
-
|
-
|
4,8
|
100,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Rów Polski
|
15,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
15,0
|
100,0
|
-
|
-
|
Ogółem:
|
655,3
|
29,1
|
4,5
|
398,6
|
60,8
|
227,6
|
34,7
|
-
|
-
|
Rysunek IV.2-14. Ocena
stanu czystości wód głównych rzek województwa lubuskiego wg kryterium
wskaźników obligatoryjnych w latach 2001-2002
Klasyfikacja wód rzek województwa lubuskiego
w 2002 r.
Krystyna
Damczyk,
Marzena Szenfeld
W tabeli IV.2.29 przedstawiono klasyfikację osadów aluwialnych
województwa lubuskiego wg zasad opracowanych w Państwowym Instytucie
Geologicznym. Najmniej zanieczyszczone osady, zakwalifikowane
do klasy I, zalegały dno Obry, zaś Noteć, Barycz, Bóbr i Nysa
Łużycka (w Kosarzynie) posiadały osady II klasy czystości. Osady
te mogą być bez przeszkód zagospodarowane zarówno w środowisku
wodnym, jak i lądowym. Ograniczenia wystąpią w możliwości zagospodarowania
osadów Warty w Kostrzynie, Odry w Nowej Soli i Nysy Łużyckiej
w Gubinie. Osady Warty dyskwalifikowała zwiększona zawartość kadmu,
osady Odry zwiększone stężenie rtęci, a Nysy Łużyckiej w Gubinie
zwiększona zawartość ołowiu. W przypadku wydobycia osady te wymagałyby
oczyszczenia lub deponowania w zabezpieczonych składowiskach.
W osadach badanych w 2002 r. nie stwierdzono nadmiernej kumulacji
WWA.
Osady Warty w Kostrzynie i Nysy Łużyckiej
w Gubinie nie spełniają także wymogów zawartych w rozporządzeniu
Ministra Środowiska w sprawie rodzajów oraz stężeń substancji, które
powodują, że urobek jest zanieczyszczony2,
a więc jako osady zanieczyszczone będą stanowiły odpady w rozumieniu
ustawy o odpadach. O tak złej ocenie zadecydowały wysokie stężenia
kadmu w osadach Warty i ołowiu w osadach Nysy Łużyckiej. Osady wszystkich
pozostałych badanych rzek spełniają wymogi ww. rozporządzenia i
jako osady niezanieczyszczone mogą być wykorzystane i lokowane w
środowisku bez ograniczeń.
Numer
|
Rzeka
|
Lokalizacja
|
As
|
Cd
|
Cr
|
Cu
|
Hg
|
Ni
|
Pb
|
Zn
|
BaP
|
WWA
|
|
|
|
[ppm] | |||||||||
47
|
Warta
|
Kostrzyn
|
7
|
17,8
|
83
|
40
|
0,385
|
13
|
45
|
234
|
0,265
|
3,549
|
48
|
Noteć
|
Lipki Małe
|
<5
|
<0,5
|
6
|
3
|
0,024
|
2
|
6
|
25
|
0,026
|
0,275
|
54
|
Obra
|
Skwierzyna
|
<5
|
<0,5
|
4
|
2
|
0,003
|
1
|
<5
|
18
|
||
104
|
Barycz
|
Wyszanów
|
<5
|
<0,5
|
12
|
16
|
0,040
|
7
|
22
|
67
|
0,003
|
0,052
|
108
|
Kwisa
|
Trzebów
|
<5
|
<0,5
|
6
|
4
|
0,024
|
4
|
10
|
35
|
0,035
|
0,448
|
109
|
Bóbr
|
Raduszec
|
<5
|
0,5
|
18
|
35
|
0,069
|
7
|
31
|
97
|
0,026
|
0,316
|
110
|
Nysa Łuż.
|
Kosarzyn
|
6
|
0,8
|
39
|
34
|
0,241
|
15
|
37
|
164
|
0,040
|
0,492
|
196
|
Nysa Łuż.
|
Gubin
|
14
|
1,2
|
80
|
115
|
0,606
|
33
|
289
|
394
|
0,300
|
3,978
|
204
|
Odra
|
Nowa Sól
|
14
|
1,3
|
30
|
100
|
0,812
|
15
|
61
|
321
|
0,008
|
0,147
|
Klasa I |
Klasa II |
Klasa III |
Klasa IV |
|
|
|
|
Ocena jakości wód badanych jezior dokonana została zgodnie z kryteriami
Systemu Oceny Jakości Jezior (SOJJ) opracowanymi przez Instytut
Ochrony Środowiska w Warszawie. Podstawą oceny były dwa kryteria:
- klasa czystości zbiornika,
- kategoria podatności zbiornika na degradację.
Klasa czystości określana jest na
podstawie stopnia zasobności jeziora w związki organiczne i mineralne
oraz stanu eutrofizacji (nadmierny rozwój glonów, pogorszona przezroczystość,
obniżenie stężeń tlenu). Wskaźnikiem weryfikującym ogólną klasę
czystości jest wskaźnik sanitarny miano coli.
Kategoria podatności na degradację
określona jest wskaźnikami morfometryczno-hydrograficzno-zlewniowymi,
które wyznaczają odporność jeziora na czynniki zewnętrzne. Mogą
one wpływać na jakość wód jeziora.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
w Zielonej Górze wraz z Delegaturą w Gorzowie Wlkp. w 2002 r. przebadał
w ramach monitoringu 11 jezior o łącznej powierzchni 1341,0 ha i
objętości 75 215,2 tys. m3.
Jezioro Niesłysz - jedno z najczystszych i najatrakcyjniejszych jezior w woj. lubuskim
Lp.
|
Nazwa jeziora
|
Powierzchnia
ha |
Objętość
tys. m3 |
Klasa czystości
wód
|
Kategoria
podatności na degradację |
|
wg poprzednich
badań
1997 r. |
wg badań
w 2002 r. |
|||||
1. |
Sławskie
|
817,3
|
42664,8
|
III
|
III
|
II
|
2. |
Tarnowskie
Duże
|
91,6
|
3504,0
|
II
|
II
|
III
|
3. |
Kursko
|
71,3
|
3038,5
|
-
|
II
|
III
|
4. |
Lgińsko
|
68,6
|
4778,3
|
III
|
III
|
II
|
5. |
Łąkie
|
65,4
|
2573,7
|
-
|
II
|
II
|
6. |
Białe
|
55,6
|
3163,5
|
III
|
II
|
II
|
7. |
Jelito
|
49,9
|
4937,8
|
III
|
III
|
II
|
8. |
Cisie
|
39,2
|
3788,4
|
-
|
I
|
II
|
9. |
Bobowickie
|
36,5
|
2815,1
|
-
|
III
|
II
|
10. |
Kałek
|
24,3
|
2235,6
|
II
|
II
|
II
|
11. |
Stołuń
|
21,3
|
1715,5
|
-
|
III
|
II
|
Jezioro Sławskie
Położenie jeziora
- gmina:Sława
- dorzecze:Obrzyca - Odra
- region fizycznogeograficzny:Pojezierze Leszczyńskie - Pojezierze
Sławskie
- wysokość w m n.p.m.:57,0
Jezioro Sławskie położone jest na zachód od miasta Sława. Do jeziora,obok
kilku mniejszych cieków, dopływają: z północnego wschodu rzeka Czernica
i z południowego wschodu rzeka Cienica. Z jeziora bierze swój początek
rzeka Obrzyca odpływając w kierunku północnym. Jezioro Sławskie ma
urozmaiconą linię brzegową, występują tu zatoki, półwyspy i wyspy.
Brzegi jeziora na znacznej długości mają charakter klifowy, jednak
w rejonie ośrodków wczasowych jest on sztucznie złagodzony. W strukturze
użytkowania zlewni bezpośredniej Jeziora Sławskiego przeważają lasy,
natomiast w zlewni całkowitej -grunty orne. Jezioro jest wykorzystywane
turystycznie, szczególnie intensywnie w okresie letnim. Brzegi jeziora
od miejscowości Radzyń w kierunku Sławy i dalej wzdłuż drogi do Lubogoszczy
oraz od zatoki Lubiatowskiej przez Lubiatów do osady Józefów zabudowane
są ośrodkami wczasowymi, bądź rekreacyjnymi. W wymienionych miejscowościach
część zabudowań dochodzi do samej wody. Jezioro położone jest na obszarze
chronionego krajobrazu. Podjęto działania w celu utworzenia w rejonie
jeziora parku krajobrazowego, jak również próby wyznaczenia na wyspach
jeziora rezerwatu przyrody.
Miasto Sława posiada kanalizację
typu rozdzielczego. Ścieki bytowo-gospodarcze i technologiczne z
zakładów przemysłowych odprowadzane są bezpośrednio do istniejących
oczyszczalni, przede wszystkim do oczyszczalni miejskiej w Sławie.
Ścieki oczyszczone odpływają do rzeki Czernicy. Gospodarka ściekowa
ośrodków wypoczynkowych i miejscowości położonych wokół Jeziora
Sławskiego oparta jest na punktowym zbieraniu ścieków w miejscu
ich powstania i na cyklicznym wywożeniu ich na miejską oczyszczalnię
w Sławie. W nielicznych przypadkach ścieki są oczyszczane na małych
lokalnych oczyszczalniach, a ścieki oczyszczone
odprowadzane są poprzez drenaż rozsączający do ziemi.
Wyniki badań wód
jeziora z 2002 r. wskazują na obecność w nich wysokich stężeń substancji
mineralnych i organicznych. W jeziorze stwierdzono bardzo wysokie
wartości chlorofilu a, znaczne ilości suchej masy sestonu, wysokie
stężenia fosforu i azotu. Obecność w wodach jeziora nadmiaru substancji
biogennych sprzyja, w odpowiednich warunkach atmosferycznych (wysoka
temperatura i długotrwałe nasłonecznienie), rozwojowi fitoplanktonu.
W okresie letnim w Jeziorze Sławskim wraz z głębokością spadała zawartość
tlenu rozpuszczonego w wodzie. Szybki spadek zawartości tlenu rozpuszczonego
w wodzie rozpoczynał się już dwa metry pod powierzchnią, a w najgłębszych
warstwach nie stwierdzono tlenu rozpuszczonego w ogóle.
Pod względem sanitarnym wody Jeziora
Sławskiego były zanieczyszczone bakteriologicznie na poziomie II klasy
czystości w rejonie zatok: Miejskiej i Lubińskiej oraz w północno-zachodniej
części jeziora, od Lubiatowa do Józefowa. Wskazuje to na oddziaływanie
zabudowanych (głównie ośrodkami wczasowymi) brzegów jeziora na jego
stan sanitarny.
Na podstawie przeprowadzonych badań
dopływów można stwierdzić, że do jeziora odprowadzane są nadmierne
ładunki zanieczyszczeń organicznych i biogennych, głównie rzeką Czernicą.
Z analizy jakości wód dopływów i odpływu jeziora wynika, że stan czystości
dopływów jest gorszy od odpływu. Ładunki biogenów i substancji organicznych
wpływające do Jeziora Sławskiego powodują zwiększenie jego zasobności
w związki przyspieszające eutrofizację. Zanieczyszczenie bakteriologiczne
cieków wskazuje, że szczególnie w okresie letnim, przedostają się
do nich i dalej do jeziora zanieczyszczenia związane z bytowaniem
ludzi.
Jezioro Sławskie ocenione zgodnie z
metodyką oceny jakości wód jeziorowych pod względem fizyko-chemicznym
odpowiadało w 2002 r. III klasie czystości. Jezioro charakteryzuje
się umiarkowaną podatnością na degradację (II kategorią), co daje
nadzieję przy drastycznym ograniczeniu odprowadzania zanieczyszczeń
z punktowych i obszarowych źródeł na poprawę jakości jego wód.
Wiosną w fitoplanktonie Jeziora Sławskiego
dominującą grupą były okrzemki Cyclotella sp. i Asterionella formosa,
latem natomiast sinice (Microcystis sp. i Oscillatoria sp.). W zooplanktonie
dominantem były wrotki, głównie z rodzaju Keratella. Dosyć wysoki
udział formy tecta w populacji Keratella cochlearis, zdecydowana dominacja
sinic w okresie letnim, a także dosyć duże zagęszczenie organizmów
planktonowych wiosną powodują, że jezioro według badań hydrobiologicznych
zalicza się do akwenów średnio zeutrofizowanych.
W stosunku do oceny przeprowadzonej w
1997 r. jakość wód Jeziora Sławskiego w 2002 r. pod względem wskaźników
fizyko-chemicznych uległa niewielkiej poprawie. Niestety pod względem
sanitarnym stan jeziora uległ pogorszeniu, z I do II klasy. Aktualnie,
w związku z szybkim rozwojem przemysłu mięsnego w rejonie Sławy i wynikającymi
z tego faktu zagrożeniami dla jakości wód jeziora, rozważne są koncepcje
wzbogacenia technologii oczyszczalni miejskiej o chemiczne strącanie
biogenów. Realizowana jest budowa lokalnych podczyszczalni ścieków w
zakładach mięsnych, a w przyszłości przewiduje się przerzucenie części
oczyszczonych ścieków poza zlewnię jeziora.
Jezioro Tarnowskie
Duże
Położenie jeziora
- gmina:Sława
- dorzecze:Cienica - Obrzyca - Odra
- region fizycznogeograficzny:Pojezierze Sławskie - Pojezierze Leszczyńskie
- wysokość w m n.p.m.:60,0
Jezioro
Tarnowskie Duże leży na terenie gminy Sława, na zachód od miejscowości
Tarnów Jezierny. Jezioro w 2002 r.objęte było, podobnie jak w latach
poprzednich, monitoringiem krajowym (reperowym). Nad jeziorem znajduje
się kilka ośrodków wczasowych, dwie miejscowości i dość liczna zabudowa
rekreacyjna. Do jeziora nie są odprowadzane ścieki z punktowych źródeł
zanieczyszczeń. Ścieki z ośrodków wczasowych wywożone są do oczyszczalni
ścieków w Tarnowie Jeziernym lub w Sławie. Jezioro charakteryzuje się
wysoką podatnością na degradację (III kategoria). W związku z małą odpornością
jeziora na antropogeniczne czynniki degradujące, nawet niewielki dopływ
ścieków przyczynia się do pogorszenia jakości jego wód.
Jezioro Tarnowskie Duże w 2002 r. ocenione
pod względem fizyko-chemicznym odpowiadało wodom II klasy czystości.
Na ocenę wód decydujący wpływ miał -obserwowany latem w warstwie przydennej
-brak tlenu rozpuszczonego. Ponadto w wodzie jeziora stwierdzono wysoką
zawartość azotu mineralnego i chlorofilu "a" oraz zwiększone
stężenia substancji organicznych, osforanów, fosforu ogólnego i azotu
całkowitego. Szczególnie wysokie stężenia fosforanów i fosforu ogólnego
obserwowano w warstwie przydennej w miesiącach: czerwcu i sierpniu (rys.IV.2-15).
Dodatkowo, w porównaniu z wodami najczystszymi,
wody jeziora w okresie letnim charakteryzowały się zmniejszoną przezroczystością
wód. Pod względem bakteriologicznym jezioro było zanieczyszczone na
poziomie II klasy czystości.
Jezioro Tarnowskie Duże w ostatnich
kilku latach pod względem wartości punktowej SOJJ oscylowało pomiędzy
2,18 pkt., a 2,67 pkt. Na rysunku IV.2-16 daje się zauważyć lekki
trend polepszania się jakości wód jeziora w ostatnich latach.
Jezioro Tarnowskie Duże pod względem
hydrobiologicznym
zaliczało się w 2002 r. do typu mezo-eutroficznego. Wiosną dominującą
grupą w fitoplanktonie były okrzemki (Asterionella formosa, Cyclotella
sp.), a drugą co do liczebności grupą były złotowiciowce (Dinobryon
divergens). Zooplankton stanowił tylko 0,2% ogólnej liczby organizmów
planktonowych. Dominującymi grupami były wrotki i pierwotniaki, natomiast
skorupiaki planktonowe były dużo mniej liczne. Najliczniejszym gatunkiem
wśród wrotków był Keratella cochlearis, drugim w kolejności Filinia
terminalis, a trzecim Keratella quadrata. Latem zmieniała się także
struktura dominacji grup, zdecydowanym dominantem stały się bruzdnice
(Peridinium cinctum).
Latem liczebność zooplanktonu w stosunku do wiosny wzrosła ponad czterokrotnie.
Dominującą grupą były wrotki (Keratella cochlearis). Udział formy
tecta w populacji Keratella cochleariswzrósł od 0 wiosną do 60% latem.
Zooplanktonowy wskaźnik stanu trofii wyniósł 57 punktów, co oznacza
niską eutrofię. Dwa ostatnie wskaźniki wskazują na zwiększającą się
trofię jeziora, natomiast struktura dominacji grup fitoplanktonu wskazuje
na mezo-eutrofię.
W głównej mierze wpływ na jakość wód Jeziora Tarnowskiego Dużego
ma stan czystości wód podziemnych i powierzchniowych zasilających
jezioro. Ze względu na obserwowane zmiany jakości wody, należy
prowadzić zdecydowane działania w zlewni jeziora, zapobiegające
przedostawaniu się zanieczyszczeń do gruntu i wód.
Jezioro Kursko jest jednym z jezior
w ciągu tzw. Jezior Bledzewskich, tj.jezior leżących między miejscowościami
Kursko i Bledzew. Nad północno-wschodnim brzegiem jeziora znajduje
się osada Ziemsko -tworzy ją głównie nieliczna zabudowa rekreacyjna.
Wieś Kursko dzieli od jeziora pas nieużytków o szerokości ok.0,5 km.
Przez jezioro przepływa rzeka Jeziorna.Ponadto zasilane jest ono dwoma
okresowymi dopływami.
Latem w 2002 r., ze względu na polimiktyczny
charakter, jezioro Kursko charakteryzowało się dość dobrym natlenieniem
niemal całej misy. W naddennej warstwie zmierzono śladowe ilości tlenu.
Jezioro charakteryzowało podwyższone obciążenie substancjami organicznymi
(BZT5 i ChZT -II i III klasa). Średnie
stężenie chlorofilu "a" oraz stopień mineralizacji wód przekraczały
normy dopuszczalne dla III klasy czystości wód jeziorowych. Stężenia
fosforanów i fosforu ogólnego latem w warstwie naddennej odpowiadały
III klasie. Niewysokie były natomiast stężenia związków azotowych -II
i I klasa. W związku z wysoką produktywnością zbiornika przezroczystość
wód była znacznie ograniczona - III klasa.
Przeprowadzona
na podstawie SOJJ klasyfikacja wód jeziora Kursko wskazuje na II klasę
czystości wód jeziorowych. Stan sanitarny jeziora nie budził zastrzeżeń
- miano coli na obu głęboczkach odpowiadało I klasie.
Jezioro Kursko jest zbiornikiem podatnym
na degradację, zaliczonym do III kategorii. Zdecydowana większość wskaźników
odpowiada III kategorii, bądź znajduje się poza kategorią. Korzystny
dla jeziora jest stosunek powierzchni dna czynnego do objętości epilimnionu
oraz blisko 50% lasów w zlewni bezpośredniej.
W fitoplanktonie wiosennym zdecydowanie
dominowały okrzemki -prawie 100% Synedra acus v.acus. Latem najliczniej
występowały sinice z grupy Anabena i złotowiciowce (wyłącznie Dynobryon
divergens). Zooplankton wiosenny występował w ilościach śladowych, letni
nie przekraczał 1% ogólnego udziału organizmów.
Niezbędne
jest racjonalne użytkowanie zlokalizowanych w zlewni pól oraz bieżące
kontrolowanie gospodarki ściekowej we wsi Kursko.
Jezioro Lgińsko
Położenie jeziora
- gmina:Wschowa
- dorzecze:Południowy Kanał Obry - Obrzyca - Odra
- region fizycznogeograficzny: Pojezierze Leszczyńskie - Pojezierze
Sławskie
- wysokość w m n.p.m.:62,0
Jezioro
Lgińsko położone jest w odległości około 10 km od liczącego blisko
13 tys.mieszkańców miasta Wschowa. W bezpośrednim sąsiedztwie jeziora
leży miejscowość Lgiń. Jezioro Lgińsko jest jeziorem przepływowym,
z którego woda odpływa do jeziora Lincjusz i dalej do ciągu Jezior
Przemęckich. Dopływ do jeziora stanowi kanał odpływowy z jeziora Lgiń
Mały.
Jezioro Lgińsko zajmuje rynnę polodowcową
ukierunkowaną południkowo. W wyniku położenia, jak i z powodu osłonięcia
jeziora wzniesieniami i lasami, falowanie wody nie sprzyja jej intensywnemu
mieszaniu.
Linia brzegowa jest słabo rozwinięta. Jezioro
od strony zachodniej otoczone jest lasami iglastymi przechodzącymi
w las mieszany, głównie olchowy.
Od strony północno wschodniej rozciąga
się pas łąk oraz zabudowania miejscowości Lgiń. Wieś liczy około 460
mieszkańców. Miejscowość wraz z ośrodkami wczasowymi zaopatrywana
jest w wodę z wodociągu zbiorowego. Brak jest kanalizacji. Ścieki
bytowo-gospodarcze gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych. Jezioro
jest intensywnie wykorzystywane rekreacyjnie. Znajduje się tu 8 ośrodków
wypoczynkowych i 2 pola namiotowe. W sezonie letnim nad jeziorem czynne
jest ogólnodostępne kąpielisko, z którego licznie korzystają mieszkańcy
Wschowy. Wokół jeziora występuje niezbyt szeroki pas helofitów (trzcina
pospolita, pałka wodna wąsko i szerokolistna), w zatokach jeziora
można znaleźć grzybienia białego.
Jezioro nie posiada bezpośrednich punktowych
źródeł zanieczyszczeń. Pośrednie źródła zanieczyszczenia wynikają
z zaniedbań w gospodarce wodno-ściekowej w miejscowości Lgiń i na
terenie ośrodków wypoczynkowych położonych wokół jeziora. Łączną liczbę
osób wypoczywających w sezonie letnim nad jeziorem szacuje się na
1-1,5 tys. osób w ciągu doby, a w weekendy dodatkowo około 500 osób.
Pochodzące stąd zanieczyszczenia (bez prawidłowej utylizacji) wpływają
na obniżenie jakości wód w jeziorze.
Z analizy wyników i pomiarów przepływu
cieków wynika, że ładunki substancji organicznych wpływające do jeziora
powodują zwiększenie zasobności akwenu w związki biogenne. Stan sanitarny
cieków podobnie jak jeziora jest dobry.
Jezioro ocenione zgodnie z metodyką oceny
jakości wód jeziorowych pod względem fizyko-chemicznym odpowiadało III
klasie czystości. Na niską ocenę wód decydujący wpływ miało obserwowane
latem w warstwie przydennej zbyt wysokie stężenie substancji organicznych
(wyrażone wskaźnikiem BZT5) i zbyt
wysokie stężenie fosforanów, a wiosną nadmierna zawartość soli mineralnych
(wyrażona konduktywnością). Wiosną i latem stwierdzono znaczne ilości
chlorofilu, które wskazują na masowy rozwój biomasy fitoplanktonu w
wodach jeziora. Ponadto, w stosunku do wartości dopuszczalnych dla wód
jeziorowych I klasy czystości, wody jeziora Lgińsko charakteryzują się
wysoką ilością suchej masy sestonu i małą przezroczystością. Wpływ na
obniżenie klasy czystości miało również całkowite odtlenienie wód strefy
hypolimnionu jeziora w najgłębszym plosie. W jeziorze nie zanotowano
stwierdzonych w 1997 r. wysokich stężeń kadmu. Zawartość badanych metali
w wodzie kształtowała się na niskim poziomie, dopuszczalnym przez normy.
Pod względem bakteriologicznym jezioro
było czyste i odpowiadało wodom o I klasie czystości. Świadczy to
o tym, że zahamowano odprowadzanie do jeziora zanieczyszczeń o charakterze
ścieków komunalnych.
W czasie poprzednich badań jezioro było zanieczyszczone sanitarnie
w granicach III klasy.
Według badań hydrobiologicznych jezioro
Lgińsko zalicza się do zbiorników eutroficznych. Wiosną zdecydowanym
dominantem w fitoplanktonie zbiornika były okrzemki (Asterionella formosa,
Synedra acus i Cyclotella sp.) natomiast latem istotnie zmieniła się
struktura dominacji -najliczniejsze były sinice, drugą liczebnie grupą
były bruzdnice, a okrzemki były stosunkowo nieliczne. W zooplanktonie
najliczniejszą grupę stanowiły wrotki. Udział formy tecta w populacji
Keratella cochlearis zwiększył się od 1% wiosną do 74% latem. Zooplanktonowy
wskaźnik stanu trofii wyniósł 74 punkty, co oznacza wysoką eutrofię.
Wysoka wartość zooplanktonowego wskaźnika stanu trofii (ZWST), duży
udział formy tecta, dominacja sinic w fitoplanktonie letnim, a także
spory udział gatunków o niewielkich rozmiarach w populacji wrotków,
świadczą o dość wysokiej trofii jeziora.
W stosunku do oceny przeprowadzonej w
1997 r. jakość wód jeziora Lgińsko pod względem wskaźników fizyko-chemicznych
uległa znacznemu pogorszeniu -według SOJJ o 0,7 pkt. Poprawił się natomiast
stan sanitarny, z III klasy czystości w 1997 r. do I klasy w 2002 r.
Największym zagrożeniem dla jeziora
Lgińsko są ładunki zanieczyszczeń dopływające z jego zlewni. Decydującą
sprawą dla przyszłości wód jeziora jest prawidłowe rozwiązanie gospodarki
wodno ściekowej w miejscowości Lgiń i na terenie ośrodków wczasowych
zlokalizowanych nad brzegiem jeziora.
Jezioro Łąkie
Położenie jeziora
- gmina: Drezdenko
- dorzecze: Gościmka - Noteć - Warta - Odra
- region fizycznogeograficzny: Pradolina Toruńsko -Eberswaldzka -
Kotlina Gorzowska
- wysokość w m n.p.m.: 35,7
Jezioro
Łąkie leży na terenie Puszczy Noteckiej. Zlewnię jeziora stanowią
wyłącznie lasy. Odpływ,płynący na północ do jeziora Gostomie i dalej
do rzeki Gościmki, jest ciekiem okresowym. Zbiornik nie jest zagospodarowany
na potrzeby turystyki, brzegi w przewadze są trudno dostępne.
Latem dobre natlenienie stwierdzono jeszcze na 5 metrze głębokości,
po czym następował gwałtowny skok tlenowy do śladowych ilości tlenu
rozpuszczonego nad dnem -na płytszym i całkowitego odtlenienia -na głębszym
stanowisku. Wskaźniki zanieczyszczenia jeziora Łąkie materią organiczną
nie przekraczały wartości dopuszczalnych dla II klasy czystości wód
jeziorowych. Stężenia związków azotowych w jeziorze były stosunkowo
niewielkie, odpowiadające I i II klasie. Koncentracje substancji fosforowych
były niskie -wszystkie mieściły się w I klasie. Niska była również produkcja
pierwotna; ilości chlorofilu i suchej masy sestonu nie przekraczały
norm dla I klasy, średnia wartość przezroczystości odpowiadała II klasie.
Na podstawie SOJJ wody jeziora Łąkie
zaliczono do II klasy czystości wód jeziorowych. Stan sanitarny jeziora
nie budził zastrzeżeń -miano coli na obu głęboczkach odpowiadało I
klasie.
Jezioro Łąkie jest zbiornikiem średnio
podatnym na degradację. Został on zakwalifikowany do II kategorii. Niekorzystne
cechy morfometryczne tego zbiornika to niewielka głębokość i związany
z tym brak stratyfikacji wód oraz niekorzystna wartość stosunku objętości
jeziora do długości jego linii brzegowej.
W fitoplanktonie wiosennym dominowały
złotowiciowce z przedstawicielem Dinobryon divergens, latem najliczniejsze
były okrzemki (Melosira granulata v. angustissima i v.granulata ), przy
współudziale sinic z najliczniejszą Gomphosphaerią naegeliana. Zooplankton
wiosną był śladowy, a latem bardzo nieliczny.
Wobec korzystnego, śródleśnego położenia,
braku punktowych źródeł zanieczyszczeń i nikłej antropopresji w bezpośrednim
otoczeniu, jezioro ma szansę na utrzymanie obecnego, stosunkowo dobrego
stanu czystości wód.
Jez. Łąkie
Jezioro Białe Położenie
jeziora
- gmina: Pszczew
- dorzecze: Warta - Odra
- region fizycznogeograficzny: Pojezierze Lubuskie -Bruzda Zbąszyńska
- wysokość w m n.p.m.: 55,1
Jezioro
Białe leży na terenie Pszczewskiego Parku Krajobrazowego. Zasilane
jest dwoma dopływami -jeden płynie z jeziora Szarcz, drugi z jeziora
Stołuń, a odpływ prowadzi do Jeziora Czarnego. Nad jeziorem nie ma
żadnych zabudowań. Najbliższa wieś -Stołuń -oddalona około 1 km na
zachód od jeziora, znajduje się poza zlewnią bezpośrednią. Zbiornik
nie jest zagospodarowany na potrzeby turystyki, brzegi w przewadze
są trudno dostępne.
Latem dobre
natlenienie utrzymywało się w 3metrowej warstwie powierzchniowej.
Poniżej zmierzono śladowe ilości tlenu. Wody Jeziora Białego były
zasobne w materię organiczną, czego dowodzą wyniki badań ChZT-Cr i
BZT5 odpowiadające III klasie czystości
wód jeziorowych. Zawartość substancji biogennych klasyfikowała się
również w III klasie, jedynie uśredniona wartość azotu całkowitego
odpowiadała II klasie. Zdecydowanie wysoka, pozaklasowa, była wartość
przewodności elektrolitycznej. Średnia zawartość chlorofilu w jeziorze
mieściła się w granicach odpowiadających III klasie, a średnia wartość
przezroczystości odpowiadała II klasie.
Ocena ogólna wskaźników fizyczno-chemicznych
wykazała, że woda w jeziorze odpowiadała II klasie czystości wód
jeziorowych. Stan sanitarny jeziora odpowiadał II klasie i nie miał
wpływu na ostateczną klasyfikację.
Jezioro Białe jest zbiornikiem średnio
podatnym na degradację. Zostało ono zakwalifikowane do II kategorii.
Najkorzystniejszą cechą tego zbiornika jest mała wartość stosunku
powierzchni dna czynnego do objętości epilimnionu, najbardziej niekorzystny
jest mały procent stratyfikacji wód.
Fitoplankton wiosną zdominowany był
przez okrzemki, z przedstawicielem Asterionella formosa . Latem
najliczniejsze były sinice (Oscillatoria agardhii ), przy współudziale
okrzemek z Fragillarią crotonensis. Zooplankton wiosną i latem był
bardzo nieliczny.
Jezioro Białe było poprzednio badane
w 1997 r. i zostało wówczas zaklasyfikowane do III klasy czystości
wód jeziorowych. Na podstawie badań z 2002
r. można stwierdzić poprawę stanu czystości jeziora. Przede wszystkim
zmniejszyła się ilość związków fosforowych (o klasę niżej). Zmalała
ponadto zawartość materii organicznej.
Wobec braku punktowych źródeł zanieczyszczeń
i stosunkowo niewielkiej antropopresji w bezpośrednim otoczeniu
jeziora, wpływ na jego postępującą degradację w głównej mierze ma
wielkość zlewni całkowitej, która jest duża w stosunku do powierzchni
zbiornika.
Jez. Białe
Jezioro Stołuń
Położenie jeziora
- gmina: Pszczew
- dorzecze: Warta - Odra
- region fizycznogeograficzny: Pojezierze Lubuskie -Bruzda Zbąszyńska
- wysokość w m n.p.m.: 55,3
Jezioro Stołuń leży na terenie Pszczewskiego Parku Krajobrazowego.
Nad jeziorem nie ma żadnych zabudowań. Najbliższa wieś Stołuń oddalona
jest wprawdzie jedynie ok.0,5 km na zachód od jeziora, jednakże
leży poza zlewnią bezpośrednią. Odpływ (okresowo suchy), prowadzi
do Jeziora Białego. Zbiornik nie jest zagospodarowany na potrzeby
turystyki i wypoczynku.
Latem jezioro było dobrze natlenione
do 5 metra, gwałtowny spadek zawartości tlenu do śladowych ilości
następował na 6-7 metrze. Zawartość substancji organicznych była
w jeziorze Stołuń podwyższona, zwłaszcza w powierzchniowej warstwie
wody, gdzie wartość ChZT-Cr przekraczała normatyw dla II klasy czystości
wód jeziorowych. Bardzo duża koncentracja soli mineralnych w jeziorze
znalazła odzwierciedlenie w wyniku badania przewodności elektrolitycznej
i przekraczała normatyw dla III klasy. Wody jeziora Stołuń były
zasobne w substancje biogenne -stężenia biogenów odpowiadały najczęściej
III klasie. Nie znalazło to odzwierciedlenia w wielkości produkcji
pierwotnej w zbiorniku; oba wskaźniki produktywności tj.chlorofil
"a" i sucha masa sestonu odpowiadały I klasie, a przezroczystość
wody - II klasie.
Według SOJJ wody jeziora Stołuń zaliczono
do III klasy czystości. Stan sanitarny jeziora odpowiadał II klasie
i nie miał wpływu na ostateczną klasyfikację.
Jezioro Stołuń zaliczono do zbiorników
stosunkowo odpornych na degradację, należących do II kategorii.
Spośród rozpatrywanych wskaźników najbardziej korzystna dla jakości
wód jest mała wartość ilorazu powierzchni dna czynnego do objętości
hypolimnionu, natomiast najmniej korzystna niska wartość stosunku
objętości jeziora do długości jego linii brzegowej.
Wiosenny fitoplankton zdominowały
okrzemki -Synedra acus v.angustissima, latem najliczniejsze były
sinice (Oscillatoria agardhii, Lyngbya sp.). Zooplankton wiosną
i latem występował w ilościach śladowych.
Powstrzymanie postępu eutrofizacji
jeziora wymaga rygorystycznego przestrzegania zasad ochrony wód
na terenie zlewni. Do prawnej ochrony jeziora zobowiązuje jego położenie
na terenie parku krajobrazowego.
Jezioro
Jelito (Giełt) Położenie
jeziora
Jezioro
Jelito położone jest w bliskim sąsiedztwie miejscowości Szklarka
Radnicka. W pobliżu przebiega droga z Krosna Odrzańskiego do Świebodzina.
Przez jezioro przepływa rzeka Gryżyński Potok, która jest lewym
dopływem Odry. Jezioro położone jest wśród lasów. Zlewnia jeziora
ma urozmaiconą rzeźbę terenu. Formą dominującą jest tu głęboko wcięta
w teren rynna glacjalna z licznymi odgałęzieniami w formie jarów.
Rynna rozcina równiny sandrowe. W górze zlewni występują tereny
pagórkowate i terasy kemowe. Nad jeziorem nie ma ośrodków wczasowych,
ani nie występuje zabudowa rekreacyjna. Istnieje jedynie baza wędkarska
PZW z pomostem i przystanią dla łodzi wędkarskich oraz na zachodnim
brzegu ogólnie dostępne kąpielisko. Cechy zlewni i parametry morfometryczne
jeziora zaliczają je do umiarkowanie podatnych na degradację powodowaną
oddziaływaniem antropogennym II kategorii.
Jezioro Jelito ocenione zgodne z metodyką
oceny jakości wód jeziorowych pod względem fizyko-chemicznym odpowiada
wodom III klasy czystości. Na ocenę jakości wód decydujący wpływ
miało obserwowane w warstwie naddennej wysokie stężenie substancji
organicznych i fosforanów. Wiosną natomiast decydowała o tym wysoka
zawartość soli mineralnych. Wiosną i latem występowały wysokie stężenia
chlorofilu a, które wskazują na bardzo znaczny rozwój biomasy w
wodach jeziora. Wpływ na obniżenie klasy czystości miał również
fakt całkowitego odtlenienia wód hypolimnionu w okresie letnim.
Pod względem bakteriologicznym wody jeziora Jelito odpowiadały I
klasie czystości wód powierzchniowych.
Na podstawie przeprowadzonych badań
fizyko-chemicznych dopływu stwierdzono, że do jeziora w okresie
letnim wpływają nadmierne ładunki fosforu z jeziora Jatnik. Stan
sanitarny cieku jest dobry. Najprawdopodobniej jezioro jest zasilane
wodami podziemnymi, na co wskazuje wyraźna różnica w ilości wody
dopływającej i odpływającej Gryżyńskim Potokiem.
Wiosną zdecydowanie najliczniejszą
grupę w fitoplanktonie stanowiły okrzemki (Cyclotella sp., Synedra
acus, Asterionella formosa), latem zaś dominującą grupą w fitoplanktonie
były sinice (Oscillatoria sp., Microcystis aeruginosa), a w drugiej
kolejności bruzdnice (Ceratium hirundinella, Peridinium sp.). Wiosną
i latem w zooplanktonie najliczniejszą grupę stanowiły widłonogi
(Cyclops sp.). Zooplanktonowy wskaźnik stanu trofii akwenu wyniósł
58 punktów. Na podstawie wskaźników hydrobiologicznych jezioro zalicza
się do średnio zeutrofizowanych.
W stosunku do oceny przeprowadzonej
w 1997 r. jakość wód jeziora pod względem wskaźników fizyko-chemicznych
uległa pogorszeniu o 0,33 pkt. Przyczyną pogarszającej się jakości
wód jeziora jest intensywne wewnętrzne zasilanie wód substancjami
biogennymi i mineralnymi zgromadzonymi w osadach dennych oraz (prawdopodobnie)
zła jakość wód podziemnych zasilających jezioro. W celu ochrony
wód jeziora należy zlikwidować wszystkie źródła zanieczyszczeń wód
podziemnych na terenie jego zlewni.
Jezioro Cisie
Położenie jeziora
- gmina: Bledzew
- dorzecze: Jeziorna - Obra - Warta - Odra
- region fizycznogeograficzny: Pojezierze Lubuskie - Bruzda Zbąszyńska
- wysokość w m n.p.m.: 40, 8
Jezioro
Cisie to zbiornik należący do tzw. Jezior Bledzewskich tj. jezior
leżących między Bledzewem i Kurskiem. Niewielki, stosunkowo głęboki,
bezodpływowy zbiornik o wysokich brzegach otacza pas lasu, jednak
w zlewni jeziora przeważają pola uprawne. Najbliższa miejscowość -Bledzew
-znajduje się poza zlewnią, w odległości 3 km na północ. Jezioro nie
zostało zagospodarowane na potrzeby turystyki i rekreacji.
W okresie letnim jezioro było dobrze
natlenione; w metalimnionie występowało tzw. metalimnetyczne maksimum
tlenowe, charakterystyczne dla czystych wód jeziornych.
Zarówno koncentracja materii organicznej,
jak i zawartość substancji biogennych w omawianym zbiorniku była niewielka
-wszystkie wskaźniki klasyfikowały się w I i II klasie. Znalazło to
odzwierciedlenie w niskim stopniu obciążenia jeziora produktywnością
biologiczną -chlorofil "a" i sucha masa sestonu oraz przezroczystość
wody odpowiadały I klasie. Bardzo dobre były również warunki sanitarne
w jeziorze. Wysoka natomiast była przewodność elektrolityczna właściwa
- III klasa.
Ocena stanu czystości przeprowadzona
zgodnie z SOJJ pozwala zaliczyć zbiornik do I klasy czystości wód
jeziorowych.
Zbiornik jest umiarkowanie podatny na
degradację -zaliczony został do II kategorii. Najbardziej niekorzystna
z punktu widzenia jakości wód jest przewaga pól uprawnych w zlewni
jeziora oraz niska wartość stosunku objętości jeziora do długości
jego linii brzegowej, stanowiącej linię kontaktu z otaczającym terenem.
Wyniki badań hydrobiologicznych wykazały,
że wiosną zdecydowanie dominowały okrzemki z przedstawicielem Asterionella
formosa. Zooplankton występował w śladowych ilościach. Latem w fitoplanktonie
dominantami były w zbliżonych ilościach sinice (Apha- nizomenon gracile)
i okrzemki (Fragillaria crotonensis). W letnim zooplanktonie najliczniejsze
były różnorodne jakościowo wrotki.
Utrzymanie obecnej jakości wód jeziora
Cisie jest uzależnione przed wszystkim od działań ograniczających
spływ powierzchniowy z leżących nad jeziorem pól. Rozciągający się
wzdłuż linii brzegowej pas drzew stanowi z pewnością naturalną ochronę
zbiornika.
Jez. Cisie
Jezioro Bobowickie
Położenie jeziora
- gmina: Międzyrzecz
- dorzecze: Obra - Warta - Odra
- region fizycznogeograficzny: Pojezierze Lubuskie -Bruzda Zbąszyńska
- wysokość w m n.p.m.: 51, 5
Jezioro
Bobowickie przylega północnym brzegiem do drogi Międzyrzecz -Trzciel.
Na wschodnim brzegu leży wieś Bobowicko. Jezioro zasilane jest jednym,
okresowym ciekiem płynącym z podmokłych łąk. Odpływ uchodzi do Obry.
Zbiornik nie jest zagospodarowany na potrzeby turystyki i wypoczynku.
Latem dobrze natleniona była jedynie 2
metrowa warstwa powierzchniowa. Od 5 metra głębokości do dna zmierzono
już tylko śladowe ilości tlenu. Wody Jeziora Bobowickiego cechowały
się dość wysokim obciążeniem substancjami organicznymi wyrażonymi wskaźnikami
BZT5 i ChZT-Cr. Podwyższony był również
stopień mineralizacji wód jeziora. Stężenia substancji biogennych -
fosforowych i azotowych - były bardzo duże, odpowiadające normatywom
III klasy, bądź nawet wartościom pozaklasowym. Rezultatem przeżyźnienia
jeziora była jego nadmierna produkcja pierwotna. Świadczyła o tym bardzo
duża, mająca wartość pozaklasową, koncentracja chlorofilu i odpowiadająca
III klasie przezroczystość wody.
Według SOJJ wody
Jeziora Bobowickiego zaliczono do III klasy czystości. Stan sanitarny
jeziora odpowiadał II klasie i nie miał wpływu na ostateczną klasyfikację.
Jezioro Bobowickie jest stosunkowo odporne
na degradację, należy do II kategorii podatności. Zdecydowanie niekorzystna,
z punktu widzenia jakości wód, jest jedynie mała wartość stosunku
objętości jeziora do długości jego linii brzegowej.
Wiosenny fitoplankton zdominowały okrzemki
Synedra acus v. angustissima, latem najliczniejsze były sinice (Lyngbya
sp.). Zooplankton wiosną i latem występował w ilościach śladowych.
Działania ochronne w zlewni powinny
iść w kierunku założenia ochronnego pasa zadrzewień i zakrzewień wzdłuż
brzegu wschodniego, co ograniczyłoby spływy obszarowe.
Jezioro
Kałek (Gryżyńskie, Wapienne)
Położenie
jeziora
-
gmina: Bytnica
- dorzecze: Gryżyński Potok (Gryżynka) - Odra
- region fizycznogeograficzny: Pojezierze Lubuskie - Równina Torzymska
- wysokość w m n.p.m.: 61,3
Jezioro
Kałek położone jest w odległości około 2 km na południe od miejscowości
Gryżyna. Jezioro jest zasilane w wodę ze źródła znajdującego się
na północnym brzegu i okresowe spływy powierzchniowe. Głównie jednak
zasilane jest wodami podziemnymi, na co wskazuje wyraźna różnica
w ilości wody dopływającej ze źródła i odpływającej ciekiem powierzchniowym.
Odpływ jest lewobrzeżnym dopływem Gryżyńskiego Potoku. Wokół obrzeża
jeziora, poza częścią południowo zachodnią, występują pokłady kredy
pojeziornej rozciągające się miejscami na odległość kilkudziesięciu
metrów od linii brzegowej jeziora. Samo jezioro leży w dnie rynny
polodowcowej ze stromymi stokami, porośniętymi lasami bukowymi.
Cała zlewnia jeziora leży na terenie Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego.
Nad brzegiem północnym zlokalizowany jest ośrodek wczasowy z zagospodarowaną
plażą i dużym pomostem. Jezioro udostępnione jest do wypoczynku
i rekreacyjnego wędkowania. Pośrednim, trudno mierzalnym źródłem
zanieczyszczeń jeziora, jest oddziaływanie antropogenne związane
z ośrodkiem wypoczynkowym. Cechy zlewni i parametry morfometryczne
wskazują na dużą możliwość obrony jeziora Kałek przed czynnikami
degradującymi jego wody i pozwalają zaliczyć je do grupy akwenów
o I kategorii podatności na degradację.
Jezioro Kałek ocenione zgodnie z metodyką
oceny jakości wód jeziorowych pod względem fizyko chemicznym odpowiadało
w 2002 r. II klasie czystości. Decydujący wpływ na klasyfikację
jeziora miało obserwowane latem w warstwie naddennej zbyt wysokie
stężenie fosforanów, wysokie substancji organicznych i fosforu ogólnego
oraz zwiększone azotu amonowego (w stosunku do wartości dopuszczalnych
dla wód jeziorowych I klasy czystości). Wpływ na obniżenie klasy
czystości miał również fakt prawie całkowitego odtlenienia wód hypolimnionu
w okresie letnim. Pod względem sanitarnym wody jeziora Kałek odpowiadały
standardom I klasy czystości.
Wiosną 2002 r. w fitoplanktonie jeziora
Kałek dominowały dwie grupy organizmów bruzdnice (Peridinium sp.)
i okrzemki (Synedra acus, Asterionella formosa i Synedra ulna).
Latem nadal dominowały bruzdnice (Peridinium bipes, Ceratium hirundinella),
dość znacznie zwiększył się udział sinic, a zdecydowanie zmniejszyła
się ilość okrzemek. W okresie wiosennym w zooplanktonie dominowały
wrotki, drugą pod względem liczebności grupą były pierwotniaki.
Latem odwrotnie, dominującą grupą były pierwotniaki głównie orzęski,
drugą grupą były wrotki (Keratella cochlearis, Trichocerca rousseleti,
Trichocerca pusilla). Udział formy tecta w populacji Keratella cochlearis
wzrósł z 3% wiosną do 14% latem. Zooplanktonowy wskaźnik stanu trofii
jeziora wyniósł 49 punktów. Jezioro na podstawie wskaźników hydrobiologicznych
zalicza się do typu mezo-eutroficznego.
W stosunku do oceny przeprowadzonej
w 1997 r. jakość wód jeziora pod względem wskaźników fizyko-chemicznych
uległa pogorszeniu, choć nadal utrzymała II klasę czystości. Pod
względem punktowym według SOJJ stan jakości wód jeziora obniżył
się w stosunku do 1997 r. o 0,27 pkt. Przyczyną pogarszającej się
jakości jeziora jest stan czystości zasilających je wód podziemnych.
W celu ochrony należy wyeliminować zanieczyszczenia wód podziemnych
zasilających jezioro.
Spośród
jezior przebadanych w 2002 r. wodami najlepszej jakości charakteryzowało
się tylko jedno jezioro. Wody pięciu jezior zakwalifikowano do II
klasy, pozostałych pięciu do klasy III.
Cztery jeziora przebadane w 2002 r.
charakteryzują się zlewnią różnorodną pod względem zagospodarowania,
w zlewni jednego przewagę stanowią pola uprawne, sześć położonych
jest wśród lasów. Żadne z jezior nie jest obecnie bezpośrednim odbiornikiem
ścieków. Do niektórych dopływają zwiększone ładunki substancji biogennych
wraz z dopływami powierzchniowymi i podziemnymi. Tak jest w przypadku
jezior: Sławskiego, Tarnowskiego Dużego i Kałek. W przeszłości do
Jeziora Bobowickiego, za sprawą leżącego nad brzegiem (obecnie zlikwidowanego)
gospodarstwa rolnego, często trafiały odcieki gnojowicy i ścieki z
przepełnionych zbiorników bezodpływowych. Do jeziora Lgińsko przedostawały
się ścieki z gospodarstwa ogrodniczego i miejscowości Lgiń, a jeziora
Kursko i Jelito przez wiele lat przyjmowały ścieki z gorzelni.
Jezioro Cisie o wodach odpowiadających
I klasie czystości to niewielki, ale stosunkowo głęboki akwen, o
wysokich brzegach, otoczony pasem lasu stanowiącym naturalną barierę
ochronną. W związku z trudno dostępnymi brzegami nie jest ono narażone
na dużą presję turystyczną. Posiada dość dobre warunki naturalne,
ma więc szansę na utrzymanie obecnej jakości wód.
Jeziora o dość dobrej (II klasa) jakości
wód przy jednocześnie dobrych warunkach naturalnych to jeziora Łąkie,
Białe i Kałek. Na przestrzeni 5 lat dzielących kolejne badania nie
zmieniły dobrej, drugiej klasy czystości wód jeziora Kałek i Tarnowskie
Duże, to ostatnie mimo nie najlepszych parametrów podatności na degradację.
Poprawiła się jakość wód Jeziora Białego -z klasy III w 1997 r. do
II w 2002 r. W tym przypadku korzystne zmiany nastąpiły w zagospodarowaniu
zlewni bezpośredniej -w znacznym stopniu ograniczono powierzchnię
pól uprawnych, a tym samym spływy powierzchniowe do jeziora. Pozostałe
badane jeziora kwalifikują się do III klasy czystości. Daje się wśród
nich zauważyć tendencję przyspieszonej eutrofizacji. Część jezior
badano po raz pierwszy, trudno więc o ocenę tendencji ewentualnych
zmian.
Niezmiernie ważną rolę w zachowaniu
i poprawie czystości jezior powinna spełniać działalność lokalnych
samorządów i administracji rządowej. Zauważalny jest postęp w postrzeganiu
niebezpieczeństw związanych z gospodarowaniem w zlewniach jezior,
szczególnie w bezpośredniej ich bliskości. Przejawia się to m.in.
w bardziej rygorystycznym przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki
ściekowej w obrębie nie skanalizowanych ośrodków wypoczynkowych,
wyodrębnianie obszarów chronionego krajobrazu i parków krajobrazowych,
obejmujących swym zasięgiem nie tylko pojedyncze jeziora ale także
ich skupiska.
Marzena Szenfeld,
Wojciech Konopczyński
2. 4. Chemizm
osadów jeziornych
W 2002 r. w ramach monitoringu geochemicznego osadów wodnych Państwowy
Instytut Geologiczny pobrał do badań próby osadów aluwialnych z 10
badanych jezior. Prace laboratoryjne wykonane były przez Centralne
Laboratorium Chemiczne Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie.
Tabela IV. 2. 31 zawiera klasyfikację osadów w oparciu o zasady opracowane
w Państwowym Instytucie Geologicznym 1
. Najmniej zanieczyszczone były osady jezior:Jelito, Kałek, Kursko,
Cisie, Białe i Stołuń. Osady zdeponowane w jeziorach:Sławskim, Lgińsko
i Bobowickim odpowiadały II klasie czystości. Wszystkie te osady mogą
być dowolnie zagospodarowane w środowisku wodnym i lądowym. Pewne
ograniczenia wystąpią natomiast przy stosowaniu osadów z jeziora Łąkie
(Witalskie), gdzie stwierdzono zwiększoną zawartość ołowiu.
Osady wszystkich 10 jezior spełniają
także wymogi zawarte w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie
rodzajów oraz stężeń substancji, które powodują, że urobek jest zanieczyszczony
2 , a więc jako osady niezanieczyszczone będą mogły być zagospodarowane
bez żadnych ograniczeń.
1
Bojakowska I. , Kryteria oceny zanieczyszczenia osadów wodnych, Przegląd
Geologiczny, vol. 49, nr 3, 2001
2
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2002 r. w sprawie
rodzajów oraz stężeń substancji, które powodują, że urobek jest zanieczyszczony,
Dz. U. Nr 55, poz. 498 z 2002 r.
Tabela
IV.2.31.
Klasyfikacja geochemiczna osadów dennych jezior województwa lubuskiego
pod względem zawartości pierwiastków śladowych (wg PIG)
Nr
|
Jezioro
|
As
|
Cd
|
Cr
|
Cu
|
Hg
|
Ni
|
Pb
|
Zn
|
ppm
|
ppm
|
ppm
|
ppm
|
ppm
|
ppm
|
ppm
|
ppm
|
||
2080
|
Sławskie
|
<5
|
0,5
|
6
|
43
|
0,376
|
5
|
41
|
111
|
2081
|
Lgińsko
(Lgiń Duży)
|
<5
|
<0,5
|
2
|
22
|
0,082
|
3
|
19
|
41
|
2082
|
Jelito
|
<5
|
<0,5
|
3
|
10
|
0,072
|
3
|
28
|
59
|
2083
|
Kałek
(Gryżyńskie)
|
<5
|
<0,5
|
1
|
5
|
0,039
|
2
|
14
|
32
|
2084
|
Kursko
|
<5
|
<0,5
|
3
|
8
|
0,060
|
4
|
17
|
46
|
2085
|
Łąkie
(Witalskie)
|
14
|
2,4
|
6
|
16
|
0,177
|
6
|
1011
|
172
|
2086
|
Cisie
|
<5
|
<0,5
|
4
|
7
|
0,059
|
3
|
24
|
53
|
2087
|
Białe
|
<5
|
0,6
|
4
|
6
|
0,066
|
5
|
29
|
57
|
2088
|
Bobowickie
|
<5
|
0,7
|
7
|
19
|
0,124
|
7
|
38
|
121
|
2089
|
Stołuń
|
<5
|
<0,5
|
4
|
10
|
0,044
|
4
|
15
|
47
|
Klasa I |
Klasa II |
Klasa III |
Klasa IV |
|
|
|
|
Marek Demidowicz
3. Monitoring wód
podziemnych
W 2002
r. badania monitoringowe wód podziemnych przeprowadzono w sieciach:krajowej
i regionalnej. Monitoring krajowy wód podziemnych obejmował badania
w 17 punktach, zaś regionalny - w 12 punktach sieci.
Pobór prób oraz badania laboratoryjne
próbek wód podziemnych z punktów sieci krajowej wykonane zostały
przez Centralne Laboratorium Chemiczne Państwowego Instytutu Geologicznego,
a w sieci regionalnej -przez Laboratorium Instytutu Meteorologii
i Gospodarki Wodnej Oddział w Poznaniu.
Ocenę jakości wód podziemnych przeprowadzono
dokonując porównania otrzymanych wyników z wartościami dopuszczalnymi
w poszczególnych klasach jakości, zawartymi w Klasyfikacji jakości
wód podziemnych dla potrzeb monitoringu (PIOŚ Warszawa 1993) zmodyfikowanej
w 1995 r. W przypadku stwierdzenia, że wartość wyniku badań przekraczała
wartości dopuszczalne określone dla III klasy czystości wodę kwalifikowano
do III klasy. Przy kwalifikowaniu wody do określonej klasy, jako dopuszczalne
przyjmowano przekroczenie wartości granicznych trzech wskaźników,
z wyjątkiem wskaźników o charakterze toksycznym. Dodatkowo stosowano
zasadę, że w przypadku stwierdzenia w badanej wodzie stężeń wyższych,
przynajmniej jednego składnika o charakterze toksycznym od dopuszczalnych
dla wód do picia, wodę klasyfikowano do III klasy czystości. Do składników
toksycznych zaliczono:aluminium, kadm, chrom, cyjanki, miedź, fluor,
rtęć, nikiel, azot azotynowy i ołów. Ponadto do III klasy zaliczono
te wody, w których 3 wskaźniki o charakterze nietoksycznym przekraczały
dopuszczalne wartości dla wody do picia (np. żelazo, mangan, chlorki)
Tabela
IV. 3. 1. Wyniki
badań krajowego monitoringu wód podziemnych województwa lubuskiego
w 2002 r.
Nr otworu
|
Miejscowość
|
Gmina
|
Powiat
|
Stratyfikacja
|
Głębokość
stropu [m n.p.t.] |
Rodzaj
wód |
Typ
ośrodka |
Użytkowanie
terenu |
Nr
obszaru GZWP |
Klasa
czystości |
Wskaźniki w zakresie
stężeń
odpowiadających wodzie o niskiej jakości |
Wskaźniki
przekraczające normy dla wód do picia i na potrzeby gospodarcze |
||
Klasa III
|
NOK
|
|||||||||||||
353
|
Dzikowice
|
Szprotawa
|
żagański
|
Q
|
3, 3
|
G
|
1
|
7
|
poza
|
II
|
ChZT
|
|||
355
|
Włostów
|
Żary
|
żarski
|
Q
|
2, 0
|
G
|
1
|
7
|
poza
|
III
|
N_NO3,
PO4,
C_org. HCO3
|
ChZT,
K
|
ChZT
|
|
356
|
Łagów
Lubuski |
Łagów
|
świebodziński
|
Q
|
2, 5
|
G
|
1
|
7
|
144
|
III
|
N_NO3,
PO4,
C_org.
|
ChZT,
K
|
NO3,
P, ChZT
|
|
490
|
Rudnica-1
|
Krzeszyce
|
sulęciński
|
Tr
|
108, 0
|
W
|
1
|
3
|
137
|
II
|
FET
|
|||
491
|
Rudnica-2
|
Krzeszyce
|
sulęciński
|
Q
|
5, 0
|
G
|
1
|
3
|
137
|
I a
|
FET,
Mn
|
|||
537
|
Kamień
Wielki |
Witnica
|
gorzowski
|
Q
|
2, 1
|
G
|
1
|
3
|
134
|
III
|
SSR,
N_NO3,
C_org. , HCO3
|
ChZT,
PO4,
K
|
NO3,
P, ChZT
|
|
539
|
Gorzów
Wlkp.
|
Gorzów
Wlkp.
|
Gorzów
Wlkp. |
Q
|
20, 6
|
G
|
1
|
7
|
137
|
III
|
SSR,
Tw_og. , Mn, Sr
|
SO4,
FET
|
SO4,
FET, Mn, Tw_og.
|
|
541
|
Międzyrzecz | Międzyrzecz | międzyrzecki |
Q
|
1,9
|
G
|
1
|
7
|
poza
|
III
|
ChZT, N_NO3 | NO3, Tw_og., ChZT | ||
543
|
Drezdenko
|
Drezdenko
|
strzelecko-drezdenecki
|
Q
|
3,0
|
G
|
1
|
7
|
138, 127
|
I b
|
|
|||
792
|
Wysokie-1
|
Czerwieńsk
|
zielonogórski
|
Tr
|
162,0
|
W
|
1
|
2
|
150
|
II
|
SR
|
F, FET | ||
793
|
Wysokie-2
|
Czerwieńsk
|
zielonogórski
|
Q
|
1,4
|
1
|
2
|
150
|
II
|
Mn, FET
|
FET, Mn | |||
795
|
Kargowa
|
Kargowa
|
zielonogórski
|
Q
|
29,5
|
W
|
1
|
7
|
150
|
I b
|
||||
942
|
Rudnica-p
|
Krzeszyce
|
sulęciński
|
Q
|
6,0
|
G
|
1
|
3
|
137
|
I a
|
||||
1065
|
Żagań
|
Żagań
|
żagański
|
Q
|
31,0
|
G
|
1
|
2
|
poza
|
I b
|
HCO3,
|
FET | ||
1123
|
Wschowa
|
Wschowa
|
nowosolski
|
Q
|
55,0
|
W
|
1
|
7
|
306
|
II
|
FET, Mn | |||
1147
|
Krosno
Odrzańskie |
Krosno
Odrzańskie |
krośnieński
|
Q
|
6,6
|
G
|
1
|
1
|
149
|
I b
|
FET, Mn | |||
1148
|
Glinka Górna
|
Jasień
|
żarski
|
Q
|
2,6
|
G
|
1
|
1
|
301
|
I b
|
FET | FET, M |
poprawa jakości | pogorszenie jakości | bez zmian |
Monitoring
sieci krajowej
Wyniki
badań krajowego monitoringu wód podziemnych na obszarze województwa
lubuskiego przedstawiono w tabeli IV.3.1.
Poprawę jakości wód sieci krajowej
stwierdzono w jednym punkcie, tj. w Rudnicy-p (z klasy Ib do Ia).
Pogorszenie się jakości wód stwierdzono w 4 punktach, tj. w Rudnicy
1, Wysokiej 1 i 2 oraz we Wschowie (we wszystkich punktach z klasy
Ib do II). Pogorszenie się w 2002 r. jakości w wodach zarówno płytkiego
(Q) jak i głębokiego krążenia (Tr) należy wiązać z dopływem wód
wzbogaconych w związki żelaza i manganu, a więc pogarszające jakość
wody dla celów pitnych i gospodarczych. Trudno jest określić przyczyny
takiego stanu na podstawie jednego cyklu badawczego i bez powiązania
z obserwacjami stanu wód prowadzonymi w sieci krajowej. Jedną z
przyczyn jest być może ogólne obniżenie się poziomu wód gruntowych,
związane z brakiem dostatecznej ilości opadów, co przeważnie zwiększa
dopływ związków żelaza i manganu do ujęć. Najistotniejsze wydaje
się, że w badanych punktach, w okresie od początku lat 90-ych do
2002 r. nie stwierdzono wód zawierających ponadnormatywną zawartość
metali toksycznych.
Monitoring sieci regionalnej
Wyniki badań przeprowadzonych w 2002 r. na terenie województwa lubuskiego w ramach monitoringu regionalnego przedstawiono w tabeli IV.3.2. W związku z ograniczeniami budżetowymi badania przeprowadzono tylko w 12 punktach sieci zlokalizowanych w obrębie pradoliny toruńsko-eberswaldzkiej. Próbki wody z otworów pobrane zostały jedynie jesienią (w listopadzie). W stosunku do poprzedniego roku zrezygnowano z punktu w Witnicy, w związku ze złym stanem technicznym studni.
Rysunek IV.3-1.
Udział procentowy poszczególnych klas czystości wód podziemnych w okresie
badawczym 1995-2002
Nr otworu
|
Miejscowość
|
Gmina
|
Powiat
|
Stratyfikacja
|
Głębokość stopu
[m n.p.m.] |
Rodzaj
wód |
Nr obszaru GZW
|
Klasa
czystości jesień |
||
8 |
Kostrzyn
|
Kostrzyn
|
gorzowski
|
Q
|
21,0
|
W
|
137
|
I b
|
||
9 |
Słońsk
|
Słońsk
|
sulęciński
|
Q
|
8,0
|
G
|
137
|
I b
|
||
11 |
Krzeszyce
|
Krzeszyce
|
sulęciński
|
Q
|
2,7
|
G
|
137
|
I b
|
||
12 |
Gorzów
(mleczarnia)
|
Gorzów
Wlkp.
|
Gorzów
Wlkp.
|
Q
|
5,2
|
G
|
137
|
I b
|
||
13 |
Maszewo
|
Deszczno
|
gorzowski
|
Q
|
0,9
|
G
|
137
|
II *
|
||
14 |
Gorzów
(Siedlice)
|
Gorzów
Wlkp.
|
Gorzów
Wlkp.
|
Q
|
1,1
|
G
|
137
|
I b
|
||
15 |
Płomykowo
|
Santok
|
gorzowski
|
Q
|
2,3
|
G
|
138
|
I b
|
||
16 |
Ludzisławice
|
Santok
|
gorzowski
|
Q
|
2,3
|
G
|
138
|
I b
|
||
17 |
Górki
Noteckie
|
Zwierzyn
|
strzelecko-
drezdenecki |
Q
|
2,4
|
G
|
138
|
I b
|
||
18 |
Gościm
|
Drezdenko
|
strzelecko-
drezdenecki |
Q
|
0,5
|
G
|
138
|
I b
|
||
19 |
Drezdenko
Radowo
|
Drezdenko
|
strzelecko-
drezdenecki |
Q
|
22,0
|
W
|
138
|
I b
|
||
20 |
Drawiny
|
Drezdenko
|
strzelecko-
drezdenecki |
Q
|
5,0
|
G
|
138
|
I b
|
Objaśnienia:
Q - czwartorzęd; W - wody wgłębne; G - wody gruntowe
GWZP - Główne Zbiorniki Wód Podziemnych
*-porównanie jakości wód w 2002 r.,w punkcie nr 13 -Maszewo wykonano
w stosunku do jakości wód pobranych w tym punkcie w listopadzie
2001 r.
Porównanie jakości
wód podziemnych w stosunku do jesieni roku poprzedniego
poprawa jakości | pogorszenie jakości | bez zmian |
W
stosunku do badań z 2001 r., w jakości wód sieci regionalnej nie nastąpiły
istotne zmiany. Nie zanotowano poprawy klasy jakości wód, natomiast
obniżenie klasy (z Ia do Ib)wystąpiło w otworze nr 19 (Drezdenko-Radowo).
Wahania zawartości wskaźników nieznacznie obniżających jakość wody w
tym punkcie dotyczyły głównie zawartości żelaza i manganu. Podobnie
jak w przypadku wód sieci krajowej, dopływ tych związków może być związany
z ogólnym obniżeniem się zwierciadła wód podziemnych. Jak wskazują badania
jakości wód w tej sieci, prowadzone od 1998 r., dopływ wód podziemnych
do otworów jest stabilny, a niewielkie wahania chemizmu wód są w tym
przypadku cechą naturalną. Ponadto w całym okresie badawczym prowadzonym
w tej sieci, w żadnym z otworów nie stwierdzono w wodzie ponadnormatywnych
zawartości metali toksycznych.
Wody w zbiorniku pradoliny toruńsko-eberswaldzkiej
mieszczą się generalnie w klasach Ia i Ib, a więc wymagają nieskomplikowanego
uzdatniania, bądź w ogóle go nie wymagają. Do najczystszych należy
zaliczyć wody występujące w otworach w Kostrzynie, Płomykowie, Ludzisławicach,
i Drezdenku-Radowie.
Podsumowanie
W 2002 r. na
obszarze woj. lubuskiego kontynuowano badania wód podziemnych w
sieci monitoringu krajowego i regionalnego, łącznie w 29 punktach.
Punkty sieci regionalnej zostały zlokalizowane w utworach pradoliny
toruńsko-eberswaldzkiej, jednakże badania przeprowadzono tylko w
jednym cyklu (w listopadzie).
Jakość przebadanych wód nie podlega
na tyle istotnym zmianom, żeby można było mówić o istnieniu jakiejś
tendencji. Wody zarówno płytkiego, jak i głębokiego krążenia wykazują
stosunkowo dobrą jakość. Wskaźniki obniżające jakość wód podziemnych
w poszczególnych punktach nie miały charakteru toksycznych i związane
były głównie z wahaniami zwierciadła wody w obrębie warstwy wodonośnej.
Ogólną jakość wód podziemnych województwa
lubuskiego w 2002 r. na tle głównych zbiorników wód podziemnych
(GZWP) przedstawia rysunek IV. 3-2. Ogólną ocenę jakości wód zilustrowano
na rys. IV. 3-3.
[1] Błaszczyk
T., Macioszczyk A. , Klasyfikacja
jakości zwykłych wód podziemnych dla potrzeb monitoringu środowiska,
PIOŚ Warszawa 1993
[2] Kleczkowski S.,: Mapa
Głównych Zbiorników Wód Podziemnych Polski,
PIG Warszawa 1993
[3] Paczyński B.,: Atlas
Hydrogeologiczny Polski,
PIG Warszawa 1993
[4] Monitoring jakości wód
podziemnych sieci krajowej w 2002 r. Sprawozdanie z prac wykonanych
w 2002 r., Państwowy Instytut
Geologiczny Warszawa 2002
[5] Stanicki B. i inni: Sprawozdanie
z badań monitoringu regionalnego zwykłych wód podziemnych środkowej
i północnej części województwa lubuskiego w 2002 r.,
Przedsiębiorstwo Geologiczne we Wrocławiu. PROXIMA S. A. Oddział
w Poznaniu Poznań 2002
[6] Ochrona Środowiska 2000,
Główny Urząd Statystyczny. Warszawa 2000