Raport - odpady

IV. WODY

Kłodawka w Gorzowie Wlkp.

1. Źródła zanieczyszczeń wód

     Największy wpływ na stan czystości głównych wód powierzchniowych Ziemi Lubuskiej wywierają źródła zanieczyszczeń położone poza granicami województwa, w górnym biegu rzek przepływających przez województwo. Na stan czystości wód posiadających zlewnie w całości położone na terenie województwa zasadniczy wpływ wywierają podmioty gospodarcze zlokalizowane nad poszczególnymi ciekami. Znaczący wpływ na jakość wód odbiorników wywierają niewłaściwie oczyszczone ścieki z miast i wsi, z których oprócz ścieków komunalnych odprowadzane są zanieczyszczone wody opadowe i roztopowe.
     Budowa nowych ujęć wody i wodociągów bez rozbudowy systemów kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków powoduje, że do gruntu i rowów melioracyjnych trafiają ścieki z nieszczelnych zbiorników bezodpływowych. Pomimo regresu w rolnictwie nie należy pomijać wpływu na stan czystości wód związków biogennych oraz toksycznych substancji wchodzących w skład środków ochrony roślin, które wraz ze spływającymi wodami opadowymi lub roztopowymi przyczyniają się do pogorszenia jakości wód. W pięciu miastach województwa działają jeszcze urządzenia do lokalnego, mechanicznego oczyszczania ścieków. Są to: Kożuchów, Skwierzyna, Małomice, Gozdnica i Szprotawa. Z miejscowości tych do wód trafiają niedostatecznie oczyszczone ścieki powodujące znaczną degradację odbiorników ścieków.
     Na terenie województwa lubuskiego wg stanu na dzień 31. 12. 2002 r., ustalonego na podstawie danych Urzędu Statystycznego, Urzędu Marszałkowskiego i WIOŚ, eksploatowanych jest 240 różnego rodzaju oczyszczalni ścieków. Osiemdziesiąt cztery obiekty to oczyszczalnie komunalne, na których oczyszczane są ścieki bytowo-gospodarcze oraz technologiczne z zakładów przemysłowych. Średnia przepustowość tych obiektów przekracza 50 m3 /d.
     Eksploatowane przez 79 podmiotów mechanicznobiologiczne oczyszczalnie ścieków posiadają przepustowość hydrauliczną wynoszącą 130 tys. m3 /d. Biorąc pod uwagę wszystkie oczyszczalnie, ich przepustowość wynosi ponad 150 tys. m3 /d. W 2002 r. do oczyszczalni dopłynęło ok. 91 800 m3 /d ścieków, co stanowi 71%przepustowości hydraulicznej oczyszczalni.
     Na 51 oczyszczalni ścieków przemysłowych przypada 14 oczyszczalni mechanicznych, 7 chemicznych, 28 biologicznych oraz 2 oczyszczalnie biologiczne z wysokosprawnym usuwaniem związków biogennych. Obciążenie hydrauliczne tych oczyszczalni oscylowało w granicach 40 800 m3 /d, natomiast wykorzystanie przepustowości wynosiło 51%.
     Zaznaczyć należy, że wykorzystanie przepustowości oczyszczalni ścieków, na terenie województwa lubuskiego waha się w granicach 30-70%. Niepełne obciążenie oczyszczalni spowodowane jest najczęściej brakiem kanalizacji oraz mniejszym zużyciem wody. Z danych US wynika, że w miastach z kanalizacji korzysta 80-86%mieszkańców, natomiast na terenie wsi ogólny udział mieszkańców korzystających z kanalizacji nie przekracza 10%.
     Pomimo trudności finansowych coraz więcej samorządów decyduje się na rozbudowę sieci kanalizacyjnych w gminach. Inwestycje takie w 2002 r. prowadzone były w gminach: Kłodawa, Świebodzin, Gorzów Wlkp., Zielona Góra, Sulechów i Torzym.
     W 2002 r. oddane zostały do użytku trzy mechaniczno-biologiczne oczyszczalnie ścieków w miejscowościach:
- Czarnów, pow. słubicki - o przepustowości 265 m3 /d,
- Chotków, pow. żagański - o przepustowości 150 m3 /d,
- Bytnica, pow. krośnieński - o przepustowości 260 m3 /d.
     Ponadto zmodernizowano następujące oczyszczalnie:
- Strzelce Krajeńskie - o przepustowości 3500 m3 /d,
- Dobiegniew, pow. strzelecko-drezdenecki - o przepustowości 760 m3 /d,
- Długie, pow. żagański - o przepustowości 100 m3 /d,
- Studzieniec, pow. nowosolski - o przepustowości 100 m3 /d.
     Wszystkie oczyszczalnie osiągnęły zakładane parametry redukcji zanieczyszczeń.

Zmodernizowana oczyszczalnia ścieków
w Strzelcach Krajeńskich

Maria Staroń,
Janusz Tylzon

2. Monitoring wód powierzchniowych

2.1. Stan czystości rzek

Zakres i metodyka badań

     W 2002 r. sieć krajową monitoringu rzek na obszarze województwa lubuskiego stanowiło 28 przekrojów pomiarowo kontrolnych (ppk), w tym 12 przekrojów granicznych zlokalizowanych na rzece Odrze i Nysie Łużyckiej oraz 16 przekrojów pomiarowych usytuowanych na Odrze, Warcie, Noteci, Bobrze, Kwisie, Rowie Polskim i Baryczy. Sieć regionalną monitoringu tworzyło 26 przekrojów pomiarowo-kontrolnych na 13 rzekach (m.in. na: Obrze, Pliszce, Lubszy, Czernej Wielkiej, Postomi). Ponadto, na obszarze województwa lubuskiego, w ramach monitoringu lokalnego kontynuowano badania rzeki Kłodawki, Złotej Strugi, Zimnej Wody i Łączy oraz Obrzycy ogółem w 22 przekrojach pomiarowo-kontrolnych. Monitoring w sieciach lokalnych realizowany był zasadniczo przez Laboratorium WIOŚ. Uczestniczyły w nim także dwa laboratoria zakładowe: Spółki Złota Struga w Żarach (okresowe badania rz. Złotej Strugi) i Laboratorium ZWiK w Zielonej Górze (badania wód rz. Obrzycy wraz z dopływami).
     Badania odbywały się według metodyki obowiązującej w poprzednich latach, omówionej szczegółowo w analogicznym raporcie dotyczącym 1999 r., dostępnym na stronie internetowej WIOŚ (www.zgora.pios.gov.pl).
     Podstawą klasyfikacji badanych wód, a zatem zaliczenia ich do odpowiedniej klasy czystości było porównanie obliczonych stężeń gwarantowanych i charakterystycznych oraz stężeń bezpośrednio pomierzonych z wartościami wskaźników zanieczyszczeń śródlądowych wód powierzchniowych określonymi w załączniku nr 1 do Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 5 listopada 1991 r. w sprawie klasyfikacji wód oraz warunków, jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzane do wód lub do ziemi.
     W 2002 r. WIOŚ skontrolował odcinki rzek o łącznej długości 1031,4 km, w tym: w sieci krajowej 655,3 km oraz w sieci regionalnej i sieciach lokalnych ogółem ok. 376 km. W tabeli IV.2.1. zestawiono długości odcinków poszczególnych rzek poddanych ocenie w 2002 r. z podziałem na różne sieci monitoringu. Podano również ilość przekrojów pomiarowo-kontrolnych zlokalizowanych na każdym z wymienionych odcinków.

Tabela IV.2.1. Rzeki badane w sieci krajowej (K) w 2002 r.

Lp

Nazwa rzeki

Odcinek poddany ocenie

Długość badanego
odcinka [km]

Ilość ppk
(K)

1.

Barycz

Cała długość w granicach woj. lubuskiego

4,8

1

2.

Bóbr

Cała długość w granicach woj. lubuskiego

112, 0

5

3.

Kwisa

Cała długość w granicach woj. lubuskiego

17,0

1

4.

Noteć

Od Drawy do ujścia do Warty

48,9

2

5.

Nysa Łużycka

Cała długość w granicach woj. lubuskiego

112, 0

7

6.

Odra

Cała długość w granicach woj. lubuskiego

208,6

7

7.

Rów Polski

Cała długość w granicach woj. lubuskiego

15,0

1

8.

Warta

Od Międzychodu do ujścia do Odry

137,0

4

Razem:
655,3

28

Tabela IV.2.2. Rzeki badane w sieci regionalnej (R) i sieciach lokalnych (L) w 2002 r.

Lp.

Nazwa rzeki

Odcinek poddany ocenie*

Długość
ocenianego
odcinka [km]

Ilość ppk
(R)

Ilość ppk
(L)

1.
Biała Woda Cała długość rzeki
19,0

1

2

2.
Czerna Mała Od m. Iłowa do ujścia do Czernej Wielkiej
2,0

1

3.
Czerna Wielka Cała długość rzeki
26,0

4

4.
Ilanka W rejonie Torzymia i poniżej Rzepina
37,1

1

2

5.
Kanał Postomski
(Kanał Roszkowicki) Od rz. Lubniewki do m. Przyborów
most na Basenie Słońskim
29,6

2

6.
Kłodawka Od m. Mironice do ujścia do Warty
10,6

2

7.
Lubsza W rejonie Lipinek Łuż. i odcinek ujściowy
6,7

1

2

8.
Łącza Od m. Czerwieńsk do ujścia
do Zimnej Wody
5,0

3

9.
Obra Od m. Zbąszyń do ujścia do Warty
91,6

3

10.
Ośnianka Cała długość rzeki
27,7

2

11.
Paklica Cała długość rzeki
27,1

1

12.
Pliszka Od m. Sądów do ujścia do Odry
15,4

1

13.
Postomia Cała długość rzeki
34,5

3

14.
Sienica Cała długość rzeki
7,5

1

15.
Zimna Woda W rejonie ujścia Łączy
3,0

2

16.
Złota Struga Cała długość rzeki
17,5

1

2

17.
Żarka Cała długość rzeki
5,8

1

Razem:
376,1

22

16

18.
Bóbr Przekroje uzupełniające sieć krajową
1

19.
Odra jw.
2

20.
Noteć jw.
1

Ogółem:
26

* w tym rzeki badane przez laboratoria WIOŚ w sieciach lokalnych:

1. rz. Kłodawka od m. Mironice do ujścia do Warty odcinek o dł.10, 6 km (2 ppk)
2. rz. Złota Struga w rejonie Żar (badania wspólne z Laboratorium Spółki Wodno-Ściekowej Złota Struga) dł. ok. 3 km (2 ppk)
3. rz. Zimna Woda w rejonie ujścia Łączy dł. ok. 3,0 km (2 ppk)
4. rz. Łącza od Czerwieńska do ujścia dł. ok. 5,0 km (3 ppk)
5. rz. Biała Woda w rejonie Nowego Miasteczka dł. ok. 2,4 km (2 ppk)
6. rz. Lubsza w rejonie ujścia Sienicy dł. 6,2 km (2 ppk)
7. rz. Sienica ujście do Lubszy dł. 1 km (1 ppk)
8. rz. Ilanka w rejonie Torzymia dł. 9,7 km (2 ppk)

Ponadto: laboratorium ZWiK w Zielonej Górze prowadziło badania w zlewni rzeki Obrzycy (o dł. 49,6 km) ogółem w 6 ppk.

Ocena jakości wód

Poniżej przedstawiono ocenę stanu czystości rzek badanych w ramach monitoringu środowiska w 2002 r. W formie tabelarycznej podano wyniki klasyfikacji wód dokonanej na postawie stężeń gwarantowanych (Gw.) i charakterystycznych (Ch.) badanych zanieczyszczeń wód. W tabelach zamieszczono również konkretne wartości liczbowe ww. stężeń wybranych zanieczyszczeń o decydującym znaczeniu dla klasyfikacji wód w danym przekroju pomiarowym. Należy podkreślić, że wg obowiązującej w omawianym roku badawczym metodyki oceny o deklasyfikacji wód, tj. zaliczeniu do gorszej klasy lub określeniu wód jako pozaklasowe (nie odpowiadające normom - NON), decydował niekiedy pojedynczy wskaźnik zanieczyszczenia. Dla zobrazowania rzeczywistego stanu czystości wód we wszystkich badanych przekrojach, na mapie przedstawiono wyniki oceny w poszczególnych grupach zanieczyszczeń. Dokonano również porównania wyników badań jakości wód w poszczególnych przekrojach pomiarowo-kontrolnych z wynikami badań wykonanych w ubiegłych latach. Dla przedstawienia zmian jakości wód - w tabelach zastosowano następujące oznaczenia:
Zmiany *-zmiany klasyfikacji ogólnej wód w stosunku do wyników poprzednich badań:
"=" - bez zmian klasyfikacji ogólnej,
"+" - poprawa klasyfikacji ogólnej,
"_" - pogorszenie klasyfikacji ogólnej,
"=+" - poprawa klasyfikacji niektórych wskaźników (bez zmian klasyfikacji ogólnej),
"=_" - pogorszenie klasyfikacji niektórych wskaźników (bez zmian klasyfikacji ogólnej),
"=+,_" - poprawa klasyfikacji niektórych wskaźników,pogorszenie klasyfikacji innych (bez zmian klasyfikacji ogólnej).

Stan czystości rzek badanych w sieci krajowej

Rzeka Odra

Wody Odry na całym badanym odcinku nie spełniają wymogów określonych dla poszczególnych klas czystości. Stan ten pozostaje niezmienny od wielu lat, choć w ostatnim okresie zmniejszyło się zanieczyszczenie wód związkami pochodzenia organicznego i zawiesiną. Rzeka jest zeutrofizowana, a na tzw.odcinku wewnętrznym dodatkowo charakteryzuje się znacznym zasoleniem i złym stanem sanitarnym. Jest to m.in. wynikiem wprowadzania zasolonych wód kopalnianych w górnym dorzeczu. Na odcinku od Połęcka do Kostrzyna następuje obniżenie zasolenia rzeki, co wynika z dopływu wód Bobru i Nysy Łużyckiej. Na odcinku granicznym Odrę deklasyfikuje wyłącznie ponadnormatywna wartość wskaźnika produkcji biologicznej (tj. chlorofilu a). W sytuacji stałego, wysokiego stężenia fosforu ogólnego (III klasa) wprowadzanego ze źródeł punktowych (oczyszczalnie) i przestrzennych (spływy powierzchniowe) nie będzie możliwa wyraźna poprawa jakości wody pod względem fizyko-chemicznym. Stwierdzona w 2001 r. poprawa stanu sanitarnego wód Odry nie znalazła potwierdzenia w badaniach wykonanych w 2002 r.

Rzeka Odra i fragment prawobrzeżnej części Krosna Odrzańskiego

Tabela IV.2.3. Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód rzeki Odry w 2002 r.

Lp.	Lokalizacja przekroju pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki	Klasyfikacja ogólna	Zmiany*	Wskaźniki decydujące o klasyfikacji
				Nazwa (jednostka)	Wartość
				Nazwa (jednostka)	Min.	Śr.	Max.	Gw.
1.	powyżej Nowej Soli K km 428,8	NON	=_	przew. wł. (S/cm) sód (mg Na/l) chlorofil a (g/l) mianocoli	587 59,5 2,2 0,004	1117 126 50,4 0,04	1588 203,3 124,4 0,2	1565 190,7 165,4 0,009
2.	poniżej Nowej Soli R (m. Milsko) R km 450,3	NON	=_	przew. wł. (S/cm) sód (mg Na/l chlorofil a (g/l) mianocoli	559 50,4 1,9 0,004	1069 117,3 60,1 0,26	1524 189,7 150,1 1,8	1479 175,4 206,8 0,006
3.	m. Cigacice R km 470,7	NON	=	przew. wł. (S/cm) sód (mg Na/l) chlorofil a (g/l)	508 56 3,3	1017 105,5 60,3	1576 189,4 143,7	1463 161,9 184,6
4.	powyżej ujścia Bobru K (m. Krosno Odrz.) km 514,0	NON	=	przew. wł. (S/cm) sód (mg Na/l) chlorofil a (g/l) miano coli	520 58,8 1,1 0,008	1035 108,5 71 0,213	1421 191,8 200,3 1,97	1462 155,8 262,5 0,008
5.	m. Połęcko K (G) 1) km 530,6	NON	=_	przew. wł. (S/cm) chlorofil a (g/l)	493 2,2	952 69,1	1399 220,4	1272 220,9
6.	m. Kłopot K (G) km 552,0	NON	=	chlorofil a (g/l)	2,4	72,8	244,9	223,9
7.	m. Urad K (G) km 566,0	NON	=	chlorofil a (g/l)	1,6	70,2	243,8	215,1
8.	powyżej Słubic K (G) km 584,1	NON	=	chlorofil a (g/l)	2,4	68,4	243,8	208,1
9.	powyżej ujścia Warty (m. Kostrzyn) K (G) km 615,0	NON	=	chlorofil a (g/l)	2,1	75,0	267,8	235,6

*zmiany jakości wód w stosunku do wyników poprzednich badań (wykonanych w 2001 r.)
1) K(G) - przekroje graniczne w sieci krajowej monitoringu rzek

Rysunek IV.2-1. Ocena bezpośrednia stanu czystości wód rzeki Odry powyżej Nowej Soli w 2002 r.

Rysunek IV.2-2. Ocena bezpośrednia stanu czystości wód rzeki Odry w Kostrzynie w 2002 r.

Rzeka Barycz

Wody Baryczy w przekroju ujścia do Odry nie odpowiadają normom ze względu na wysoki stopień eutrofizacji. Jest to spowodowane zarówno przez ścieki odprowadzane do wód z wielu miejscowości położonych w zlewni rzeki poza granicami województwa lubuskiego, jak i przez spływy powierzchniowe, ponieważ w strukturze użytkowania zlewni przeważają użytki rolne. W stosunku do roku poprzedniego poprawił się stan czystości Baryczy pod względem sanitarnym zanieczyszczenie bakteriologiczne wód kształtowało się na poziomie III klasy czystości.

Tabela IV.2.4. Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód rzeki Barycz w 2002 r.

Lp.	Lokalizacja przekroju pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki	Klasyfikacja ogólna	Zmiany*	Wskaźniki decydujące o klasyfikacji
				Nazwa (jednostka)	Wartość
					Min.	Śr.	Max.	Gw.
10.	rz. Barycz ujście do Odry (m. Wyszanów) K km 1,0	NON	= +,_	azot azotynowy (mg NNO2/l) chlorofil a (g/l)	0,011 1,5	0,061 22,5	0,187 63,6	0,135 64,7

* zmiany jakości wód w stosunku do wyników poprzednich badań (wykonanych w 2001 r.)

Rów Polski

W 2002 r. wody Rowu Polskiego cechowało ponadnormatywne zanieczyszczenie w zakresie zawartości substancji biogennych (eutroficznych). W zakresie pozostałych wskaźników obserwowano dalszą stopniową poprawę jakości wód (stanowiącą efekt modernizacji oczyszczalni ścieków dla Leszna - w Henrykowie), między innymi: spadek zanieczyszczenia związkami organicznymi do poziomu II klasy, a zawartości zawiesiny ogólnej nawet do poziomu I klasy czystości.

Lp.	Lokalizacja przekroju pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki	Klasyfikacja ogólna	Zmiany*	Wskaźniki decydujące o klasyfikacji
				Nazwa (jednostka)	Wartość
					Min.	Śr.	Max.	Gw.
11.	rz. Rów Polski ujście do Baryczy K km 1,0	NON	= +	azot azotynowy (mg NNO2/l) fosforany (mg PO4/l) fosfor og. (mg P/l) potas (mg K/l)	0,005 0,26 0,14 9,5	0,06 0,7 0,34 13,8	0,197 1,49 0,63 17,5	0,150 1,30 0,58 17,1

* zmiany jakości wód w stosunku do wyników poprzednich badań (wykonanych w 2001 r.)

Tabela IV.2.6. Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód rzeki Warty w 2002 r.

Lp.	Lokalizacja przekroju pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki	Klasyfikacja ogólna	Zmiany*	Wskaźniki decydujące o klasyfikacji
				Nazwa (jednostka)	Wartość
				Nazwa (jednostka)	Min.	Śr.	Max.	Gw.
12.	powyżej ujścia Obry (m. Skwierzyna) K km 92,2	NON	= _	chlorofil a (g/l) miano coli fosfor og. (mg P/l)	1,9 0,004 0,12	65,6 0,08 0,26	187,1 0,2 0,48	208,7 0,009 0,42
13.	poniżej ujścia Noteci (m. Gorzów Wlkp.) K km 57,2	NON	=	chlorofil a (g/l) mianocoli	1,1 0,004	42,3 0,08	112,3 0,4	140,9 0,008
14.	m. Świerkocin K km 28,5	NON	= _	chlorofil a (g/l) mianocoli	1,9 0,004	48,8 0,10	129,4 0,4	166,9 0,009
15.	ujście do Odry (m. Kostrzyn) K km 2,4	NON	= +	chlorofil a (g/l)	2,1	55.5	140,6	182,0

* zmiany jakości wód w stosunku do wyników poprzednich badań (wykonanych w 2001 r.)

Rysunek IV.2-3. Ocena bezpośrednia stanu czystości wód rzeki Warty w Skwierzynie w 2002 r.

Rysunek IV.2-4. Ocena bezpośrednia stanu czystości wód rzeki Warty w Kostrzynie w 2002 r.

Rzeka Noteć

W porównaniu do badań z 2001 r., w punkcie kontrolno-pomiarowym powyżej Drezdenka stwierdzono spadek stężenia chlorofilu a z poziomu nie odpowiadającego normom do wartości stężeń odpowiadających III klasie w 2002 r. Jednak ogólna ocena jakości wód Noteci nie uległa zmianie poniżej Drezdenka aż do ujścia w Santoku czystość Noteci nie odpowiadała normom. Podstawowym źródłem zanieczyszczenia rzeki na badanym odcinku jest oczyszczalnia ścieków w Drezdenku. Z końcem 2002 r. ukończono jej modernizację. Pozytywnych zmian stanu czystości rzeki należy oczekiwać w niedalekiej przyszłości.

Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego
i rodzaj sieci monitoringu,
km rzeki

Klasyfikacja ogólna

* zmiany jakości wód w stosunku do wyników poprzednich badań (wykonanych w 2001 r.)

Rysunek IV.2-5. Ocena bezpośrednia stanu czystości wód rzeki Noteci w Drezdenku w 2002 r.

Rysunek IV.2-6. Ocena bezpośrednia stanu czystości wód rzeki Noteci w Santoku w 2002 r.

Rzeka Bóbr

Stan czystości wód Bobru jest mocno zróżnicowany w zależności od grupy wskaźników. Pod względem fizyko-chemicznym wody Bobru są zanieczyszczone w niewielkim stopniu poziom wielu zanieczyszczeń nie przekracza norm I klasy czystości. Wyższe stężenia, miejscami na poziomie III klasy czystości, stwierdzono w grupie wskaźników eutrofizacji wód. O pozaklasowym charakterze wód Bobru (w ocenie ogólnej) decyduje zanieczyszczenie bakteriologiczne. W 2002 r. stwierdzono poprawę stanu sanitarnego rzeki w stosunku do roku poprzedniego na odcinku poniżej Żagania.

Tabela IV.2.8. Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód rzeki Bóbr w 2002 r.

Lp.

Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego
i rodzaj sieci monitoringu,
km rzeki

Klasyfikacja
ogólna

Zmiany*

Wskaźniki decydujące o klasyfikacji

Nazwa (jednostka)

Wartość

Min.

Śr.

Max.

Gw.

19.

powyżej Leszna Górnego K
km 111,2

NON

= +

mianocoli

0,004

0,052

0,17

0,007

20.

poniżej Leszna Górnego R
km 106,0

nb.

=

miano coli

0,004

0,04

0,005

21.

poniżej ujścia Szprotawy
(m. Małomice) K
km 90,0

NON

=

miano coli

0,004

0,04

0,005

22.

powyżej Żagania K
km 77,4

NON

=

miano coli

0,001

0,04

0,17

0,004

23.

poniżej Żagania R
km 58,0

III

+

miano coli

0,02

0,06

0,17

0,015

24.

m. Nowogród Bobrzański K
km 47,9

NON

= +

miano coli

0,001

0,05

0,17

0,006

25.

ujście do Odry
(m. Stary Raduszec) K
km 2,0

III

= _

miano coli
fosfor og.
(mg P/l

0,004
0,1

0,07
0,17

0,17
0,49

0,01
0,27

* zmiany jakości wód w stosunku do wyników poprzednich badań (wykonanych. w 2001 r.)
nb. nie badano (przekrój wyłączony z badań w 2002 r.)

Rysunek IV.2-7. Ocena bezpośrednia stanu czystości rzeki Bóbr powyżej Leszna Górnego w 2002 r.

Rysunek IV.2-8. Ocena bezpośrednia stanu czystości rzeki Bóbr przed ujściem do Odry w 2002 r.

Rzeka Kwisa

Jakość wód Kwisy uległa poprawie w zakresie zanieczyszczenia bakteriologicznego, które odpowiadało III klasie czystości. Pod względem fizyko-chemicznym wody rzeki są zanieczyszczone w niewielkim stopniu, maksymalnie na poziomie II klasy czystości. Główne źródła zanieczyszczenia Kwisy znajdują się na terenie województwa dolnośląskiego.

Rzeka Nysa Łużycka

Stan czystości wód Nysy Łużyckiej nie uległ znaczącym zmianom w stosunku do roku poprzedniego. Pozytywne zmiany nastąpiły w zakresie zawartości zawiesiny ogólnej w wodach dolnego odcinka rzeki nie przekraczającej dopuszczalnych norm. Niepokojące jest bardzo częste występowanie ponadnormatywnych stężeń chlorofilu, które mogą świadczyć o postępującej eutrofizacji wód Nysy Łużyckiej. Problemem jest także nadmierne zanieczyszczenie bakteriologiczne rzeki niemal na całej długości w granicach województwa lubuskiego.

Tabela IV.2.9. Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód rzeki Kwisy w 2002 r.

Lp.	Lokalizacja przekroju pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki	Klasyfikacja ogólna	Zmiany*	Wskaźniki decydujące o klasyfikacji
				Nazwa (jednostka)	Wartość
					Min.	Śr.	Max.	Gw.
26.	rz. Kwisa ujście do Bobru (m. Trzebów) K km 4,4	III	+	miano coli	0,02	0,05	0,2	0,02

* zmiany jakości wód w stosunku do wyników poprzednich badań (wykonanych w 2001 r.)

Tabela IV.2.10. Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód rzeki Nysy Łużyckiej w 2002 r.

Rysunek IV.2-9. Ocena bezpośrednia stanu czystości rzeki Nysy Łużyckiej w m. Sobolice w 2002 r.

Rysunek IV.2-10. Ocena bezpośrednia stanu czystości rzeki Nysy Łużyckiej poniżej Gubina w 2002 r.

Stan czystości rzek badanych w sieci regionalnej i sieciach lokalnych

Rzeka Biała Woda

Główne źródło zanieczyszczenia Białej Wody stanowi Nowe Miasteczko. Stan czystości wód rzeki Białej Wody uwarunkowany jest zawartością substancji biogennych. W 2002 r. na odcinku powyżej Nowego Miasteczka wody kwalifikowały się do III klasy czystości, natomiast poniżej Nowego Miasteczka nie odpowiadały normom właśnie ze względu na ponadnormatywną zawartość biogenów.

Tabela IV.2.11. Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód rzeki Białej Wody w 2002 r.

Lp.	Lokalizacja przekroju pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki	Klasyfikacja ogólna	Zmiany*	Wskaźniki decydujące o klasyfikacji
				Nazwa (jednostka)	Wartość
				Nazwa (jednostka)	Min.	Śr.	Max.	Gw.
1.	powyżej Nowego Miasteczka L km 11,9	III	+	azot azotynowy (mg NNO2/l) azot azotanowy (mg NNO3/l) azot ogólny (mg N/l)	0,013 1,41 2,17	0,032 6,22 10,6	0,051 10,6 11,92	0,049 9,92 11,14
2.	poniżej Nowego Miasteczka L km 9,5	NON	=	azot azotynowy (mg NNO2/l)	0,013	0,048	0,096	0,080
3.	ujście do Odry R km 1,0	NON	=	azot azotynowy (mg NNO2/l) fosforany (mg PO4/l) fosfor ogólny (mg P/l)	0,015 0,13 0,09	0,045 0,53 0,26	0,127 1,17 0,57	0,1 1,16 0,52

* zmiany jakości wód w stosunku do wyników poprzednich badań (wykonanych w 1996 r.)

Główne źródła zanieczyszczeń rzeki Czernej Wielkiej na terenie woj.lubuskiego to m.Iłowa i m.Żary poprzez Złotą Strugę, a rzeki Czernej Małej -m. Gozdnica (nie posiadające oczyszczalni ścieków) - poprzez rzekę Pienię.
W ostatnich latach stan czystości obu rzek nie uległ znaczącym zmianom. We wszystkich przekrojach pomiarowo-kontrolnych jakość wód Czernej Wielkiej i Czernej Małej nie odpowiadała normom. Zanieczyszczenie bakteriologiczne dyskwalifikowało wody środkowego odcinka Czernej Wielkiej i ujściowego odcinka Czernej Małej. Miejscami w wodach Czernej Wielkiej występowała także nadmierna zawartość zawiesiny.

Lp.	Lokalizacja przekroju pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki	Klasyfikacja ogólna	Zmiany*	Wskaźniki decydujące o klasyfikacji
				Nazwa (jednostka)	Wartość
				Nazwa (jednostka)	Min.	Śr.	Max.	Gw.
4.	rz. Czerna Wielka m. Kowalice R km 24,0	NON	_	zawiesina og. (mg/l)	3	23	84	53
5.	rz. Czerna Mała ujście do Czernej Wielkiej R km 1,8	NON	_	miano coli	0,004	0,07	0,4	0,006
6.	rz. Czerna Wielka m. Czerna R km 17,5	NON	=	miano coli	0,004	0,08	0,2	0,008
7.	rz. Czerna Wielka powyżej ujścia Złotej Strugi R km 3,3	NON	=	miano coli	0,004	0,008	0,4	0,005
8.	rz. Czerna Wielka ujście do Bobru R km 0,8	NON	=	zawiesina og. (mg/l)	4	31	166	64

* zmiany jakości wód w stosunku do wyników poprzednich badań (wykonanych w 1996 r.)

Rzeka Ilanka

Na stan czystości Ilanki największy wpływ mają ścieki odprowadzane z miejscowości Torzym i Rzepin. W stosunku do roku poprzedniego stan czystości rzeki pogorszył się z klasy III do NON na odcinku przyujściowym. Dalszemu pogorszeniu uległ również stan sanitarny rzeki oraz ilość substancji biogennych w dolnym biegu rzeki.

Tabela IV.2.13. Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód rzeki Ilanki w 2002 r.

Lp.	Lokalizacja przekroju pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki	Klasyfikacja ogólna	Zmiany*	Wskaźniki decydujące o klasyfikacji
				Nazwa (jednostka)	Wartość
				Nazwa (jednostka)	Min.	Śr.	Max.	Gw.
9.	powyżej Torzymia L km 48,7	II	+	miano coli	0,04	5,6	20	0,4
10.	poniżej Torzymia L km 44,5	III	=	tlen rozp. (mg O2/l) fosforany (mg PO4/l) fosfor ogólny (mg P/l)	3,6 0,29 0,16	7,4 0,52 0,23	11,3 0,91 0,34	4,4 0,63 0,31
11.	ujście do Odry (m. Świecko) R km 0,5	NON	_	miano coli fosfor ogólny (mg P/l)	0,004 0,13	0,12 0,29	0,4 1,02	0,009 0,49

* zmiany jakości wód w stosunku do wyników poprzednich badań wykonanych w 2000 r. (rejon Torzymia) i w 2001 r.
(m. Świecko)

Kanał Postomski (Roszkowicki)

Głównym źródłem zanieczyszczenia Kanału Postomskiego są ścieki z oczyszczalni mechaniczno- biologicznej dla miejscowość Słońsk. W porównaiu do wcześniejszych badań wykonanych w 2000 r. można stwierdzić, że jakość wód Kanału Postomkiego poprawiła się górnym odcinku, natomiast w odcinku przyujściowym utrzymuje się na zbliżonym poziomie.

Tabela IV.2.14. Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód Kanału Postomskiego (Roszkowickiego) w 2002 r.

Lp.	Lokalizacja przekroju pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki	Klasyfikacja ogólna	Zmiany*	Wskaźniki decydujące o klasyfikacji
				Nazwa (jednostka)	Wartość
				Nazwa (jednostka)	Min.	Śr.	Max.	Gw.
12.	m. Krzeszyce R km 32,2	III	+	mangan (mg Mn/l) mianocoli	0,07 0,004	0,23 0,74	0,47 4	0,47 0,04
13.	m. Przyborów R km 10,9	NON	= _	chlorofil a (g/l) mangan (mg Mn/l)	2,1 0,03	18,1 0,49	52,4 1,10	38,1 1,13

* zmiany jakości wód w stosunku do wyników poprzednich badań (wykonanych w 2000 r.)

Rzeka Kłodawka

Stan czystości Kłodawki w 2002 r. nie uległ zmianie. O zaliczeniu wód Kłodawki do nie odpowiadających normom zadecydowały te same wskaźniki, co w 2001 r.
Duża powierzchnia zlewni, silnie rozwinięta sieć hydrograficzna, liczne stawy rybne w środkowym biegu rzeki i wprowadzanie ścieków deszczowych z terenu Gorzowa Wlkp. nie pozostają bez wpływu na jakość wód Kłodawki.

Tabela IV.2.15. Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód rzeki Kłodawki w 2002 r.

Lp.	Lokalizacja przekroju pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki	Klasyfikacja ogólna	Zmiany*	Wskaźniki decydujące o klasyfikacji
				Nazwa (jednostka)	Wartość
				Nazwa (jednostka)	Min.	Śr.	Max.	Gw.
14.	powyżej Gorzowa Wlkp. (m. Kłodawa) R km 6,9	NON	=	chlorofil a (g/l)	3,9	18,1	51,9	37,0
15.	przed ujściem do Warty (Gorzów Wlkp.) R km 0,1	NON	=	miano coli	0,002	0,15	0,4	0,008

* zmiany jakości wód w stosunku do wyników poprzednich badań (wykonanych w 2001 r.)

Rysunek IV.2-11. Ocena bezpośrednia stanu czystości wód rzeki Kłodawki w Gorzowie Wlkp.

Rzeki Lubsza i Sienica

     Stan czystości wód rzeki Lubszy w rejonie Lipinek Łużyckich, w porównaniu z wynikami badań z 2001 r. uległ poprawie w zakresie szeregu wskaźników. Zmniejszeniu uległo zanieczyszczenie wód związkami organicznymi. Zmniejszyła się zawartość zawiesiny w wodzie oraz stężenia fosforu ogólnego z poziomu ponadnormatywnego do poziomu II klasy. Zmniejszyło się także stężenie azotu amonowego z poziomu III do poziomu II klasy czystości wód. Nie stwierdzono natomiast poprawy w zakresie zanieczyszczenia bakteriologicznego wód.
     Niewielka poprawa jakości wód Lubszy w rejonie Lipinek Łużyckich może wiązać się ze zmniejszeniem niekorzystnego oddziaływania Sienicy na Lubszę (w efekcie budowy oczyszczalni ścieków w żarskim Kronopolu).
     Wody dolnego odcinka rzeki Lubszy przed ujściem do Nysy Łużyckiej, podobnie jak w poprzednich latach, zanieczyszczone były na poziomie ponadnormatywnym.

Lp.	Lokalizacja przekroju pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki	Klasyfikacja ogólna	Zmiany*	Wskaźniki decydujące o klasyfikacji
				Nazwa (jednostka)	Wartość
				Nazwa (jednostka)	Min.	Śr.	Max.	Gw.
16.	rz. Lubsza powyżej Lipinek Łużyckich (m. Suchleb) L km 60,2	III	+	miano coli	0,02	0,095	0,17	0,02
17.	rz. Sienica ujście do Lubszy L	NON	bd.	BZT5 (mg O2/l) ChZT-Cr (mg O2/l) azot azotynowy (mg NNO2/l) miano coli	3,1 21 0,021 0,0002	14,9 63 0,091 0,03	48,0 164 0,24 0,2	31,8 117,6 0,19 0,0003
18.	rz. Lubsza poniżej Lipinek Łużyckich (m. Lipinki Łuż.) L km 40,0	NON	= +	BZT5 (mg O2/l) azot azotynowy (mg NNO2/l) mianocoli	3 0,021 0,0004	7,3 0,058 0,04	19 0,123 0,2	12,5 0,10 0,0006
19.	rz. Lubsza ujście do Nysy Łużyckiej (m. Gubin) R km 0,5	NON	=	miano coli	0,001	0,05	0,2	0,001

* zmiany jakości wód w stosunku do wyników poprzednich badań (wykonanych. w 2001 r.)

bd. brak danych porównawczych

Rzeka Obra

Stan czystości Obry od wielu lat nie odpowiada normom na całym odcinku w granicach województwa lubuskiego. Decydują o tym niezmiennie wysokie stężenia związków fosforu, stężenia chlorofilu a oraz zły stan sanitarny. Bez uporządkowania gospodarki ściekowej w górnej zlewni rzeki Obry brak jest perspektyw na poprawę jakości jej wód.

Tabela IV.2.17. Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód rzeki Obry w 2002 r.

Lp.	Lokalizacja przekroju pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki	Klasyfikacja ogólna	Zmiany*	Wskaźniki decydujące o klasyfikacji
				Nazwa (jednostka)	Wartość
				Nazwa (jednostka)	Min.	Śr.	Max.	Gw.
20.	m. Strzyżewo R km 85,3	NON	=	fosforany (mg PO4/l) fosfor og. (mg P/l) chlorofil a (g/l) miano coli	0,03 0,06 24,2 0,004	0,41 0,25 76,4 0,71	0,87 0,42 123,0 4	1,26 0,47 118,7 0,01
21.	powyżej Międzyrzecza (m. Policko) R km 57,6	NON	= +	tlen rozpuszcz. (mg O2/l) fosfor og. (mg P/l) chlorofil a (g/l)	1,8 0,06 4,8	7,9 0,22 79,5	13,8 0,51 210,6	2,47 0,42 187,6
22.	ujście do Warty (m. Skwierzyna) R km 1,6	NON	= +	fosforany (mg PO4/l) chlorofil a (g/l) miano coli	0.03 2,1 0,004	0,42 30,9 0,50	0,90 86,9 1,7	1,14 82,9 0,004

* zmiany jakości wód w stosunku do wyników poprzednich badań (wyk. w 2001 r.)

Rzeka Obrzyca

Rzeka Obrzyca stanowi rezerwuar wody ujmowanej do celów wodociągowych dla potrzeb zaopatrzenia w wodę miasta Zielonej Góry. W stosunku do wyników poprzednich badań stan czystości Obrzycy uległ pogorszeniu. Problem stanowią zbyt wysokie stężenia azotu azotynowego i chlorofilu a wskazujące na postępującą eutrofizację wód. Wiąże się to zapewne w znacznym stopniu z podobnym problemem, z którym borykają się jeziora powiązane z Obrzycą w szczególności Jezioro Sławskie i Jezioro Rudzieńskie. Warto podkreślić jednak, że mimo negatywnych zjawisk związanych z eutrofizacją, wody Obrzycy cechuje na ogół niewielkie zanieczyszczenie w zakresie zawartości badanych związków pochodzenia organicznego i mineralnego (rys. IV.2-12).

Tabela IV.2.18. Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód rzeki Obrzycy w 2002 r.

Lp.	Lokalizacja przekroju pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki	Klasyfikacja ogólna	Zmiany*	Wskaźniki decydujące o klasyfikacji
				Nazwa (jednostka)	Wartość
				Nazwa (jednostka)	Min.	Śr.	Max.	Gw.
23.	rz. Obrzyca wypływ z Jeziora Sławskiego L km 49,5	NON	_	azot azotynowy (mg NNO2/l)	0,002	0,024	0,084	0,064
24.	rz. Obrzyca poniżej Jeziora Rudzieńskiego (m. Uście Tatarka) L km 29,3	III	= +,_	azot azotynowy (mg NNO2/l) mangan (mg Mn/l) miano coli	0,009 0,08 0,04	0,029 0,19 0,85	0,068 0,38 2	0,058 0,34 0,057
25.	rz. Obrzyca powyżej ujścia Obry Leniwej (m. Chwalim) L km 16,0)	NON	bd.	azot azotynowy (mg NNO2/l)	0,002	0,047	0,173	0,135
26.	rz. Obra Leniwa ujście do Obrzycy (m. Wojnowo) L km 2,4	NON	= +, _	azot azotynowy (mg NNO2/l)	0,003	0,052	0,133	0,143
27.	Kanał Obrzycko (m. Ostrzyce) L	NON	= _	azot azotynowy (mg NNO2/l) żelazo (mg Fe/l) mangan (mg Mn/l)	0,005 0,79 0,09	0,04 1,52 0,5	0,087 3,23 0,97	0,093 2,37 0,93
28.	rz. Obrzyca ujście do Odry (m. Sadowa) L km 2,6	NON	_	tlen rozpuszczony (mg O2/l) azot azotynowy (mg NNO2/l) chlorofil a (g/l)	2,4 0,004 1,4	7,9 0,056 15,5	13,3 0,13 58,4	3,64 0,14 37,0

* zmiany jakości wód w stosunku do wyników poprzednich badań (wykonanych w 2001 r.)

Rysunek IV.2-12. Ocena bezpośrednia stanu czystości wód rzeki Obrzycy w przekroju Sadowa w 2002 r.

Rzeka Ośnianka

Wody rzeki Ośnianki na całym badanym odcinku nie odpowiadały normom, aczkolwiek w dolnym biegu decydował o tym jedynie zły stan sanitarny. W oparciu o wcześniejsze badania można stwierdzić, że jakość wód Ośnianki pod względem fizyko-chemicznym pogorszyła się w jej górnym odcinku, natomiast w odcinku przyujściowym utrzymuje się na zbliżonym poziomie.

Tabela IV.2.19. Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód rzeki Ośnianki w 2002 r.

Klasyfikacja ogólna

30,5
59,9
226,0
0,71

30,2
35,5
124,5
0,55

Rzeka Paklica

Badania wykonane w 2002 r. wykazały, że stan czystości rzeki Paklicy oceniony w jej przyujściowym odcinku uległ pogorszeniu (poprzednie kompleksowe badania wykonano w 1996 r.). Stwierdzono wzrost stężeń chlorofilu a z klasy III do NON. Ponadto nadal utrzymują się wysokie stężenia azotu azotynowego oraz zły stan sanitarny rzeki (III klasa).
Paklica w swym górnym odcinku przepływa przez kilka jezior. Zasilana jest m.in. przez mocno zeutrofizowane jezioro Paklicko Wielkie i Jezioro Bukowieckie, co nie pozostaje bez wpływu na jakość wód rzeki.

Tabela IV.2.20. Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód rzeki Paklicy w 2002 r.

Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego
i rodzaj sieci monitoringu,
km rzeki

Klasyfikacja ogólna

Wskaźniki decydujące o klasyfikacji

Rzeka Pliszka

Rzeka Pliszka za pośrednictwem rzeki Łagowa przyjmuje zanieczyszczenia z miejscowości: Łagów, Gronów, Toporów i Gądków Wielki. W dolnym biegu rzeki usytuowane są liczne stawy rybne, stanowiące okresowe źródło zanieczyszczenia cieku.
Klasyfikacja ogólna Pliszki na przestrzeni ostatnich lat uległa poprawie z nieodpowiadającej normom w 2001 r. do klasy III w 2002 r. Niepokojącym jest jednakże fakt, że pomimo poprawy klasyfikacji ogólnej, wzrosły stężenia fosforu ogólnego w rzece i pogorszył się jej stan sanitarny. Nie można wykluczyć, że wpływ na powyższe miały, stwierdzane przez znaczną część roku, niżowe stany rzeki.

Tabela IV.2.21. Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód rzeki Pliszki w 2002 r.

Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego
i rodzaj sieci monitoringu,
km rzeki

Klasyfikacja
ogólna

Wskaźniki decydujące o klasyfikacji

Rzeka Postomia

Główne źródła zanieczyszczeń rzeki Postomi to oczyszczalnia ścieków Domu Pomocy Społecznej w Tursku i oczyszczalnie mechaniczno-biologiczne dla Sulęcina, Wędrzyna i Krzeszyc. W 2002 r. badania jakości Postomi wykonano w trzech przekrojach pomiarowo-kontrolnych, tj. w Wędrzynie, Ostrowie i Krzeszycach.
W porównaniu do badań rzeki z 2000 r. (w ppk Krzeszyce) ogólny stan czystości Postomi nie uległ zmianie, jednak poprzednio rzekę deklasyfikowały dwa wskaźniki miano coli i fosfor ogólny, a w 2002 r. już tylko stan sanitarny. Należy sądzić, że stopniowa poprawa jakości wód rzeki związana jest z oddaniem do użytku w 1999 r. oczyszczalni dla miasta Sulęcina, z którego nieoczyszczone ścieki odprowadzane były w przeszłości do Postomi.

Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego
i rodzaj sieci monitoringu,
km rzeki

Klasyfikacja ogólna

Wskaźniki decydujące o klasyfikacji

0,002

0,12
1,74
0,00

0,015

0,19
2,12
0,1

Stan czystości wód Zimnej Wody uległ poprawie w zakresie natlenienia na odcinku powyżej ujścia Łączy, stanowiącej bezpośredni odbiornik oczyszczonych ścieków z Zielonej Góry i Czerwieńska. Wody odcinka rzeki zlokalizowanego poniżej ujścia Łączy cechowało ponadnormatywne zanieczyszczenie w zakresie stężeń substancji biogennych, które były wyższe niż w roku poprzednim.
Wody Łączy również cechowały się nadmierną eutrofizacją, szczególnie na odcinku poniżej dopływu ścieków z oczyszczalni w Łężycy (dla Zielonej Góry). W ostatnim roku stan czystości rzeki nie uległ znaczącym zmianom.

Tabela IV.2.23. Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód rz. Zimnej Wody i Łączy w 2002 r.

Lokalizacja przekroju
pomiarowo-kontrolnego
i rodzaj sieci monitoringu,
km rzeki

Klasyfikacja ogólna

Wskaźniki decydujące o klasyfikacji

Rzeki Złota Struga i Żarka

Stan czystości rzeki Złotej Strugi nie uległ zasadniczym zmianom. Rzekę cechuje ponadnormatywne zanieczyszczenie w zakresie wielu wskaźników, przede wszystkim zawartości substancji organicznych i związków biogennych. Podobnie, a nawet w większym stopniu zanieczyszczona jest rzeka Żarka prawostronny dopływ Złotej Strugi. Szczególnie silne zanieczyszczenie bakteriologiczne rzeki oraz wysokie stężenia azotu amonowego wskazują na odprowadzanie do wód surowych ścieków. Dla poprawy stanu czystości obu rzek konieczne jest uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej w rejonie Żar i pełne skanalizowanie tego miasta.

Tabela IV.2.24. Ocena ogólna stanu czystości i wskaźniki decydujące o klasyfikacji wód rzeki Złotej Strugi i rzeki Żarki w 2002 r.

Lp.	Lokalizacja przekroju pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki	Klasyfikacja ogólna	Zmiany*	Wskaźniki decydujące o klasyfikacji
				Nazwa (jednostka)	Wartość
				Nazwa (jednostka)	Min.	Śr.	Max.	Gw.
41.	rz. Żarka ujście do Złotej Strugi R km 0,1/15,3	NON	bd.	tlen rozp. (mg O2/l) BZT5 (mg O2/l) zawiesina ogólna (mg/l) azot amonowy (mg NNH4/l) azot azotynowy (mg NNO2/l) fosforany (mg PO4/l) fosfor ogólny (mg P/l) miano coli	1,3 3,2 8 1,3 0,05 0,51 0,34 0,0002	5,9 11,2 21 5,89 0,114 1,87 1,07 0,014	10,1 25 71 13,2 0,271 4,58 1,96 0,04	2 21 69 10,9 0,234 3,92 1,89 0,0004
42.	rz. Złota Struga powyżej oczyszczalni ścieków w Żarach L km 14,1	NON	=	tlen rozp. (mg O2/l) BZT5 (mg O2/l) azot azotynowy (mg NNO2/l) azot ogólny (mg N/l) fosforany mg PO4/l fosfor ogólny mg P/l	3,3 5,3 0,045 8,08 0,89 0,3	7,5 10,1 0,088 11,18 3,24 1,12	11,2 22 0,193 18,83 11,05 3,6	3,3 18 0,162 16,44 8,43 2,78
43.	rz. Złota Struga powyżej oczyszczalni ścieków w Żarach L km 12,1	NON	= +	BZT5 (mg O2/l) azot azotynowy (mg NNO2/l) fosforany (mg PO4/l) fosfor ogólny (mg P/l)	5 0,04 0,49 0,2	7,8 0,098 2,25 0,84	14 0,19 5,83 1,9	12,5 0,17 4,77 1,59
44.	rz. Złota Struga ujście do Czernej Wielkiej R km 0,3	NON	= _	BZT5 (mg O2/l) zawiesina ogólna (mg/l) azot azotynowy (mg NNO2/l) fosforany (mg PO4/l) fosfor ogólny (mg P/l) miano coli	2,9 3 0,008 0,33 0,3 0,0004	6,9 19 0,085 0,8 0,53 0,037	23 74 0,14 1,88 1,38 0,17	17,0 59 0,139 1,55 1,12 0,004

* zmiany jakości wód w stosunku do wyników poprzednich badań wykonanych w 2001 r.
(rejon oczyszczalni ścieków w Żarach) i w 2000 r. (ujściowy odcinek Złotej Strugi)

bd. brak danych porównawczych

Podsumowanie wyników badań

     W 2002 r. nastąpiła poprawa stanu czystości wód głównych rzek województwa lubuskiego, badanych w sieci krajowej monitoringu, która znalazła odzwierciedlenie w klasyfikacji ogólnej w porównaniu z 2001 r. Stwierdzono zmniejszenie długości odcinków rzek prowadzących wody o nadmiernym zanieczyszczeniu z 99,7% do 92,3% (tabele IV.2.25 i IV.2.26, rys.IV.213) i przyrost długości odcinków, na których wody kwalifikowały się do III klasy czystości. Zmiany te wiążą się z poprawą stanu sanitarnego Kwisy na odcinku ujściowym oraz poprawą jakości wód Noteci na odcinku powyżej Drezdenka i Bobru powyżej Nowogrodu Bobrzańskiego.
     Stwierdzono także korzystne zmiany jakości wód w grupie wskaźników obligatoryjnych, do których należą: tlen rozpuszczony, BZT5 , utlenialność, chlorki, siarczany, substancje rozpuszczone, zawiesina ogólna i fenole (tabele IV.2.27 i IV.2.28, rys.IV.2-14). Jako przykład można podać poprawę stanu czystości wód Nysy Łużyckiej, w których nie stwierdzono w 2002 r. przekroczeń dopuszczalnej zawartości zawiesiny.
     W stosunku do mniejszych rzek stwierdzono w kilku przypadkach pogorszenie jakości wód, spowoowane prawdopodobnie w znacznej mierze niekorzystnymi warunkami hydrologicznymi. Ogólnie rzecz biorąc, w efekcie działania coraz liczniejszych na terenie województwa lubuskiego oczyszczalni ścieków, obserwowane jest zmniejszenie zanieczyszczenia wód rzecznych substancjami pochodzenia organicznego i mineralnego. Nadal jednak na wysokim poziomie utrzymują się stężenia związków biogennych (azotu i fosforu), odpowiedzialnych za eutrofizację wód i często nadmierną produkcję biologiczną, przejawiającą się ponadnormatywnymi stężeniami chlorofilu a . Ciągle wysokie jest zanieczyszczenie bakteriologiczne wód w szczególności rzek stanowiących odbiorniki ścieków komunalnych. Stosowane powszechnie metody oczyszczania ścieków nie zabezpieczają ich przed tego rodzaju zanieczyszczeniem. Problemem rzutującym na jakość wód jest także brak równowagi pomiędzy wyposażeniem miejscowości w wodociągi i kanalizację. Szereg miejscowości wiejskich wyposażonych w wodociągi grupowe nie posiada rozwiązanej gospodarki ściekowej. Z kolei niektóre miasta posiadające oczyszczalnie ścieków nie są w pełni skanalizowane.

Tabela IV.2.25. Klasyfikacja ogólna rzek badanych w sieci krajowej monitoringu w 2001 r.

Wyszczególnienie	Długość odcinków objętych kontrolą czystości w km	Wody o klasach czystości						Wody nadmiernie zanieczyszczone
		I		II		III		Wody nadmiernie zanieczyszczone
		w km i % długości kontrolowanego odcinka
		km	%	km	%	km	%	km	%
Odra	208,6	-	-	-	-	-	-	208,6	100,0
Warta	137,0	-	-	-	-	-	-	137,0	100,0
Bóbr	112,0	-	-	-	-	2,0	1,8	110,0	98,2
Nysa Łużycka	112,0	-	-	-	-	-	-	112,0	100,0
Noteć	48,9	-	-	-	-	-	-	48,9	100,0
Kwisa	17,0	-	-	-	-	-	-	17,0	100,0
Barycz	4,8	-	-	-	-	-	-	4,8	100,0
Rów Polski	15,0	-	-	-	-	-	-	15,0	100,0
Ogółem:	655,3	-	-	-	-	-	-	653,3	99,7

Tabela IV.2.26. Klasyfikacja ogólna rzek badanych w sieci krajowej monitoringu w 2002 r.

Wyszczególnienie

Długość odcinków
objętych kontrolą
czystości w km

Wody o klasach czystości

Wody nadmiernie zanieczyszczone

I

II

III

w km i % długości kontrolowanego odcinka

km

%

km

%

km

%

km

%

Odra

208,6

-

-

-

-

-

-

208,6

100,0

Warta

137,0

-

-

-

-

-

-

137,0

100,0

Bóbr

112,0

-

-

-

-

12,1

10,8

99,9

89,2

Nysa Łużycka

112,0

-

-

-

-

112,0

100,0

Noteć

48,9

-

-

-

-

21,6

44,2

27,3

55,8

Kwisa

17,0

-

-

-

-

17,0

100,0

Barycz

4,8

-

-

-

-

4,8

100,0

Rów Polski

15,0

-

-

-

-

15,0

100,0

Ogółem:

655,3

-

-

-

-

50,7

7,7

604,6

92,3

Rysunek IV.2-13. Ocena ogólna stanu czystości wód głównych rzek woj. lubuskiego w latach 2001-2002

Długość odcinków
objętych kontrolą
czystości w km

Wody o klasach czystości

Wody nadmiernie zanieczyszczone

w km i % długości kontrolowanego odcinka

Długość odcinków
objętych kontrolą
czystości w km

Wody o klasach czystości

Wody nadmiernie zanieczyszczone

w km i % długości kontrolowanego odcinka

Klasyfikacja wód rzek województwa lubuskiego w 2002 r.

Krystyna Damczyk,
Marzena Szenfeld

2.2 Chemizm osadów aluwialnych

W tabeli IV.2.29 przedstawiono klasyfikację osadów aluwialnych województwa lubuskiego wg zasad opracowanych w Państwowym Instytucie Geologicznym. Najmniej zanieczyszczone osady, zakwalifikowane do klasy I, zalegały dno Obry, zaś Noteć, Barycz, Bóbr i Nysa Łużycka (w Kosarzynie) posiadały osady II klasy czystości. Osady te mogą być bez przeszkód zagospodarowane zarówno w środowisku wodnym, jak i lądowym. Ograniczenia wystąpią w możliwości zagospodarowania osadów Warty w Kostrzynie, Odry w Nowej Soli i Nysy Łużyckiej w Gubinie. Osady Warty dyskwalifikowała zwiększona zawartość kadmu, osady Odry zwiększone stężenie rtęci, a Nysy Łużyckiej w Gubinie zwiększona zawartość ołowiu. W przypadku wydobycia osady te wymagałyby oczyszczenia lub deponowania w zabezpieczonych składowiskach. W osadach badanych w 2002 r. nie stwierdzono nadmiernej kumulacji WWA.
Osady Warty w Kostrzynie i Nysy Łużyckiej w Gubinie nie spełniają także wymogów zawartych w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie rodzajów oraz stężeń substancji, które powodują, że urobek jest zanieczyszczony2, a więc jako osady zanieczyszczone będą stanowiły odpady w rozumieniu ustawy o odpadach. O tak złej ocenie zadecydowały wysokie stężenia kadmu w osadach Warty i ołowiu w osadach Nysy Łużyckiej. Osady wszystkich pozostałych badanych rzek spełniają wymogi ww. rozporządzenia i jako osady niezanieczyszczone mogą być wykorzystane i lokowane w środowisku bez ograniczeń.

Tabela IV.2.29. Klasyfikacja geochemiczna osadów dennych rzek województwa lubuskiego pod względem zawartości pierwiastków śladowych i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (benzo(a)piren i suma WWA) wg PIG

Numer	Rzeka	Lokalizacja	As	Cd	Cr	Cu	Hg	Ni	Pb	Zn	BaP	WWA
			[ppm]
47	Warta	Kostrzyn	7	17,8	83	40	0,385	13	45	234	0,265	3,549
48	Noteć	Lipki Małe	<5	<0,5	6	3	0,024	2	6	25	0,026	0,275
54	Obra	Skwierzyna	<5	<0,5	4	2	0,003	1	<5	18
104	Barycz	Wyszanów	<5	<0,5	12	16	0,040	7	22	67	0,003	0,052
108	Kwisa	Trzebów	<5	<0,5	6	4	0,024	4	10	35	0,035	0,448
109	Bóbr	Raduszec	<5	0,5	18	35	0,069	7	31	97	0,026	0,316
110	Nysa Łuż.	Kosarzyn	6	0,8	39	34	0,241	15	37	164	0,040	0,492
196	Nysa Łuż.	Gubin	14	1,2	80	115	0,606	33	289	394	0,300	3,978
204	Odra	Nowa Sól	14	1,3	30	100	0,812	15	61	321	0,008	0,147

Klasa I	Klasa II	Klasa III	Klasa IV

Marek Demidowicz

1 Bojakowska I., Kryteria oceny zanieczyszczenia osadów wodnych, Przegląd Geologiczny, vol. 49, nr 3, 2001
2 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów oraz stężeń substancji, które powodują, że urobek jest zanieczyszczony, Dz. U. Nr 55, poz. 498 z 2002 r.

2.3. Stan czystości jezior

      Ocena jakości wód badanych jezior dokonana została zgodnie z kryteriami Systemu Oceny Jakości Jezior (SOJJ) opracowanymi przez Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie. Podstawą oceny były dwa kryteria:
- klasa czystości zbiornika,
- kategoria podatności zbiornika na degradację.
      Klasa czystości określana jest na podstawie stopnia zasobności jeziora w związki organiczne i mineralne oraz stanu eutrofizacji (nadmierny rozwój glonów, pogorszona przezroczystość, obniżenie stężeń tlenu). Wskaźnikiem weryfikującym ogólną klasę czystości jest wskaźnik sanitarny miano coli.
      Kategoria podatności na degradację określona jest wskaźnikami morfometryczno-hydrograficzno-zlewniowymi, które wyznaczają odporność jeziora na czynniki zewnętrzne. Mogą one wpływać na jakość wód jeziora.
      Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze wraz z Delegaturą w Gorzowie Wlkp. w 2002 r. przebadał w ramach monitoringu 11 jezior o łącznej powierzchni 1341,0 ha i objętości 75 215,2 tys. m3.

Jezioro Niesłysz - jedno z najczystszych i najatrakcyjniejszych jezior w woj. lubuskim

Tabela.IV.2.30. Stan czystości i kategoria podatności na degradację jezior badanych w województwie lubuskim w 2002 r.

Lp.	Nazwa jeziora	Powierzchnia ha	Objętość tys. m3	Klasa czystości wód		Kategoria podatności na degradację
Lp.	Nazwa jeziora	Powierzchnia ha	Objętość tys. m3	wg poprzednich badań 1997 r.	wg badań w 2002 r.	Kategoria podatności na degradację
1.	Sławskie	817,3	42664,8	III	III	II
2.	Tarnowskie Duże	91,6	3504,0	II	II	III
3.	Kursko	71,3	3038,5	-	II	III
4.	Lgińsko	68,6	4778,3	III	III	II
5.	Łąkie	65,4	2573,7	-	II	II
6.	Białe	55,6	3163,5	III	II	II
7.	Jelito	49,9	4937,8	III	III	II
8.	Cisie	39,2	3788,4	-	I	II
9.	Bobowickie	36,5	2815,1	-	III	II
10.	Kałek	24,3	2235,6	II	II	II
11.	Stołuń	21,3	1715,5	-	III	II

Jezioro Sławskie

Położenie jeziora
- gmina:Sława
- dorzecze:Obrzyca - Odra
- region fizycznogeograficzny:Pojezierze Leszczyńskie - Pojezierze Sławskie
- wysokość w m n.p.m.:57,0

Jezioro Sławskie położone jest na zachód od miasta Sława. Do jeziora,obok kilku mniejszych cieków, dopływają: z północnego wschodu rzeka Czernica i z południowego wschodu rzeka Cienica. Z jeziora bierze swój początek rzeka Obrzyca odpływając w kierunku północnym. Jezioro Sławskie ma urozmaiconą linię brzegową, występują tu zatoki, półwyspy i wyspy. Brzegi jeziora na znacznej długości mają charakter klifowy, jednak w rejonie ośrodków wczasowych jest on sztucznie złagodzony. W strukturze użytkowania zlewni bezpośredniej Jeziora Sławskiego przeważają lasy, natomiast w zlewni całkowitej -grunty orne. Jezioro jest wykorzystywane turystycznie, szczególnie intensywnie w okresie letnim. Brzegi jeziora od miejscowości Radzyń w kierunku Sławy i dalej wzdłuż drogi do Lubogoszczy oraz od zatoki Lubiatowskiej przez Lubiatów do osady Józefów zabudowane są ośrodkami wczasowymi, bądź rekreacyjnymi. W wymienionych miejscowościach część zabudowań dochodzi do samej wody. Jezioro położone jest na obszarze chronionego krajobrazu. Podjęto działania w celu utworzenia w rejonie jeziora parku krajobrazowego, jak również próby wyznaczenia na wyspach jeziora rezerwatu przyrody.
Miasto Sława posiada kanalizację typu rozdzielczego. Ścieki bytowo-gospodarcze i technologiczne z zakładów przemysłowych odprowadzane są bezpośrednio do istniejących oczyszczalni, przede wszystkim do oczyszczalni miejskiej w Sławie. Ścieki oczyszczone odpływają do rzeki Czernicy. Gospodarka ściekowa ośrodków wypoczynkowych i miejscowości położonych wokół Jeziora Sławskiego oparta jest na punktowym zbieraniu ścieków w miejscu ich powstania i na cyklicznym wywożeniu ich na miejską oczyszczalnię w Sławie. W nielicznych przypadkach ścieki są oczyszczane na małych lokalnych oczyszczalniach, a ścieki oczyszczone odprowadzane są poprzez drenaż rozsączający do ziemi.

Jez. Sławskie

     Wyniki badań wód jeziora z 2002 r. wskazują na obecność w nich wysokich stężeń substancji mineralnych i organicznych. W jeziorze stwierdzono bardzo wysokie wartości chlorofilu a, znaczne ilości suchej masy sestonu, wysokie stężenia fosforu i azotu. Obecność w wodach jeziora nadmiaru substancji biogennych sprzyja, w odpowiednich warunkach atmosferycznych (wysoka temperatura i długotrwałe nasłonecznienie), rozwojowi fitoplanktonu. W okresie letnim w Jeziorze Sławskim wraz z głębokością spadała zawartość tlenu rozpuszczonego w wodzie. Szybki spadek zawartości tlenu rozpuszczonego w wodzie rozpoczynał się już dwa metry pod powierzchnią, a w najgłębszych warstwach nie stwierdzono tlenu rozpuszczonego w ogóle.
     Pod względem sanitarnym wody Jeziora Sławskiego były zanieczyszczone bakteriologicznie na poziomie II klasy czystości w rejonie zatok: Miejskiej i Lubińskiej oraz w północno-zachodniej części jeziora, od Lubiatowa do Józefowa. Wskazuje to na oddziaływanie zabudowanych (głównie ośrodkami wczasowymi) brzegów jeziora na jego stan sanitarny.
     Na podstawie przeprowadzonych badań dopływów można stwierdzić, że do jeziora odprowadzane są nadmierne ładunki zanieczyszczeń organicznych i biogennych, głównie rzeką Czernicą. Z analizy jakości wód dopływów i odpływu jeziora wynika, że stan czystości dopływów jest gorszy od odpływu. Ładunki biogenów i substancji organicznych wpływające do Jeziora Sławskiego powodują zwiększenie jego zasobności w związki przyspieszające eutrofizację. Zanieczyszczenie bakteriologiczne cieków wskazuje, że szczególnie w okresie letnim, przedostają się do nich i dalej do jeziora zanieczyszczenia związane z bytowaniem ludzi.
     Jezioro Sławskie ocenione zgodnie z metodyką oceny jakości wód jeziorowych pod względem fizyko-chemicznym odpowiadało w 2002 r. III klasie czystości. Jezioro charakteryzuje się umiarkowaną podatnością na degradację (II kategorią), co daje nadzieję przy drastycznym ograniczeniu odprowadzania zanieczyszczeń z punktowych i obszarowych źródeł na poprawę jakości jego wód.
     Wiosną w fitoplanktonie Jeziora Sławskiego dominującą grupą były okrzemki Cyclotella sp. i Asterionella formosa, latem natomiast sinice (Microcystis sp. i Oscillatoria sp.). W zooplanktonie dominantem były wrotki, głównie z rodzaju Keratella. Dosyć wysoki udział formy tecta w populacji Keratella cochlearis, zdecydowana dominacja sinic w okresie letnim, a także dosyć duże zagęszczenie organizmów planktonowych wiosną powodują, że jezioro według badań hydrobiologicznych zalicza się do akwenów średnio zeutrofizowanych.
     W stosunku do oceny przeprowadzonej w 1997 r. jakość wód Jeziora Sławskiego w 2002 r. pod względem wskaźników fizyko-chemicznych uległa niewielkiej poprawie. Niestety pod względem sanitarnym stan jeziora uległ pogorszeniu, z I do II klasy. Aktualnie, w związku z szybkim rozwojem przemysłu mięsnego w rejonie Sławy i wynikającymi z tego faktu zagrożeniami dla jakości wód jeziora, rozważne są koncepcje wzbogacenia technologii oczyszczalni miejskiej o chemiczne strącanie biogenów. Realizowana jest budowa lokalnych podczyszczalni ścieków w zakładach mięsnych, a w przyszłości przewiduje się przerzucenie części oczyszczonych ścieków poza zlewnię jeziora.

Jezioro Tarnowskie Duże
Położenie jeziora
- gmina:Sława
- dorzecze:Cienica - Obrzyca - Odra
- region fizycznogeograficzny:Pojezierze Sławskie - Pojezierze Leszczyńskie
- wysokość w m n.p.m.:60,0

     Jezioro Tarnowskie Duże leży na terenie gminy Sława, na zachód od miejscowości Tarnów Jezierny. Jezioro w 2002 r.objęte było, podobnie jak w latach poprzednich, monitoringiem krajowym (reperowym). Nad jeziorem znajduje się kilka ośrodków wczasowych, dwie miejscowości i dość liczna zabudowa rekreacyjna. Do jeziora nie są odprowadzane ścieki z punktowych źródeł zanieczyszczeń. Ścieki z ośrodków wczasowych wywożone są do oczyszczalni ścieków w Tarnowie Jeziernym lub w Sławie. Jezioro charakteryzuje się wysoką podatnością na degradację (III kategoria). W związku z małą odpornością jeziora na antropogeniczne czynniki degradujące, nawet niewielki dopływ ścieków przyczynia się do pogorszenia jakości jego wód.
     Jezioro Tarnowskie Duże w 2002 r. ocenione pod względem fizyko-chemicznym odpowiadało wodom II klasy czystości. Na ocenę wód decydujący wpływ miał -obserwowany latem w warstwie przydennej -brak tlenu rozpuszczonego. Ponadto w wodzie jeziora stwierdzono wysoką zawartość azotu mineralnego i chlorofilu "a" oraz zwiększone stężenia substancji organicznych, osforanów, fosforu ogólnego i azotu całkowitego. Szczególnie wysokie stężenia fosforanów i fosforu ogólnego obserwowano w warstwie przydennej w miesiącach: czerwcu i sierpniu (rys.IV.2-15).
     Dodatkowo, w porównaniu z wodami najczystszymi, wody jeziora w okresie letnim charakteryzowały się zmniejszoną przezroczystością wód. Pod względem bakteriologicznym jezioro było zanieczyszczone na poziomie II klasy czystości.
      Jezioro Tarnowskie Duże w ostatnich kilku latach pod względem wartości punktowej SOJJ oscylowało pomiędzy 2,18 pkt., a 2,67 pkt. Na rysunku IV.2-16 daje się zauważyć lekki trend polepszania się jakości wód jeziora w ostatnich latach.
      Jezioro Tarnowskie Duże pod względem hydrobiologicznym zaliczało się w 2002 r. do typu mezo-eutroficznego. Wiosną dominującą grupą w fitoplanktonie były okrzemki (Asterionella formosa, Cyclotella sp.), a drugą co do liczebności grupą były złotowiciowce (Dinobryon divergens). Zooplankton stanowił tylko 0,2% ogólnej liczby organizmów planktonowych. Dominującymi grupami były wrotki i pierwotniaki, natomiast skorupiaki planktonowe były dużo mniej liczne. Najliczniejszym gatunkiem wśród wrotków był Keratella cochlearis, drugim w kolejności Filinia terminalis, a trzecim Keratella quadrata. Latem zmieniała się także struktura dominacji grup, zdecydowanym dominantem stały się bruzdnice (Peridinium cinctum).

Jez. Tarnowskie Duże

Latem liczebność zooplanktonu w stosunku do wiosny wzrosła ponad czterokrotnie. Dominującą grupą były wrotki (Keratella cochlearis). Udział formy tecta w populacji Keratella cochleariswzrósł od 0 wiosną do 60% latem. Zooplanktonowy wskaźnik stanu trofii wyniósł 57 punktów, co oznacza niską eutrofię. Dwa ostatnie wskaźniki wskazują na zwiększającą się trofię jeziora, natomiast struktura dominacji grup fitoplanktonu wskazuje na mezo-eutrofię.

Rysunek IV.2-15. Stężenia fosforu ogólnego i fosforanów w wodzie Jeziora Tarnowskiego Dużego w 2002 r.

Rysunek IV.2-16. Jakość wód Jeziora Tarnowskiego Dużego w latach 1997-2002

W głównej mierze wpływ na jakość wód Jeziora Tarnowskiego Dużego ma stan czystości wód podziemnych i powierzchniowych zasilających jezioro. Ze względu na obserwowane zmiany jakości wody, należy prowadzić zdecydowane działania w zlewni jeziora, zapobiegające przedostawaniu się zanieczyszczeń do gruntu i wód.

Jezioro Kursko
Położenie jeziora
- gmina:Międzyrzecz
- dorzecze:Jeziorna - Obra - Warta - Odra
- region fizycznogeograficzny:Pojezierze Lubuskie - Bruzda Zbąszyńska
- wysokość w m n.p.m.:41,3

Jez. Kursko

      Jezioro Kursko jest jednym z jezior w ciągu tzw. Jezior Bledzewskich, tj.jezior leżących między miejscowościami Kursko i Bledzew. Nad północno-wschodnim brzegiem jeziora znajduje się osada Ziemsko -tworzy ją głównie nieliczna zabudowa rekreacyjna. Wieś Kursko dzieli od jeziora pas nieużytków o szerokości ok.0,5 km. Przez jezioro przepływa rzeka Jeziorna.Ponadto zasilane jest ono dwoma okresowymi dopływami.
      Latem w 2002 r., ze względu na polimiktyczny charakter, jezioro Kursko charakteryzowało się dość dobrym natlenieniem niemal całej misy. W naddennej warstwie zmierzono śladowe ilości tlenu. Jezioro charakteryzowało podwyższone obciążenie substancjami organicznymi (BZT5 i ChZT -II i III klasa). Średnie stężenie chlorofilu "a" oraz stopień mineralizacji wód przekraczały normy dopuszczalne dla III klasy czystości wód jeziorowych. Stężenia fosforanów i fosforu ogólnego latem w warstwie naddennej odpowiadały III klasie. Niewysokie były natomiast stężenia związków azotowych -II i I klasa. W związku z wysoką produktywnością zbiornika przezroczystość wód była znacznie ograniczona - III klasa.
      Przeprowadzona na podstawie SOJJ klasyfikacja wód jeziora Kursko wskazuje na II klasę czystości wód jeziorowych. Stan sanitarny jeziora nie budził zastrzeżeń - miano coli na obu głęboczkach odpowiadało I klasie.
      Jezioro Kursko jest zbiornikiem podatnym na degradację, zaliczonym do III kategorii. Zdecydowana większość wskaźników odpowiada III kategorii, bądź znajduje się poza kategorią. Korzystny dla jeziora jest stosunek powierzchni dna czynnego do objętości epilimnionu oraz blisko 50% lasów w zlewni bezpośredniej.
      W fitoplanktonie wiosennym zdecydowanie dominowały okrzemki -prawie 100% Synedra acus v.acus. Latem najliczniej występowały sinice z grupy Anabena i złotowiciowce (wyłącznie Dynobryon divergens). Zooplankton wiosenny występował w ilościach śladowych, letni nie przekraczał 1% ogólnego udziału organizmów.
      Niezbędne jest racjonalne użytkowanie zlokalizowanych w zlewni pól oraz bieżące kontrolowanie gospodarki ściekowej we wsi Kursko.

Jezioro Lgińsko
Położenie jeziora
- gmina:Wschowa
- dorzecze:Południowy Kanał Obry - Obrzyca - Odra
- region fizycznogeograficzny: Pojezierze Leszczyńskie - Pojezierze Sławskie
- wysokość w m n.p.m.:62,0

Jezioro Lgińsko położone jest w odległości około 10 km od liczącego blisko 13 tys.mieszkańców miasta Wschowa. W bezpośrednim sąsiedztwie jeziora leży miejscowość Lgiń. Jezioro Lgińsko jest jeziorem przepływowym, z którego woda odpływa do jeziora Lincjusz i dalej do ciągu Jezior Przemęckich. Dopływ do jeziora stanowi kanał odpływowy z jeziora Lgiń Mały.
Jezioro Lgińsko zajmuje rynnę polodowcową ukierunkowaną południkowo. W wyniku położenia, jak i z powodu osłonięcia jeziora wzniesieniami i lasami, falowanie wody nie sprzyja jej intensywnemu mieszaniu.

Jez. Lgińsko

Linia brzegowa jest słabo rozwinięta. Jezioro od strony zachodniej otoczone jest lasami iglastymi przechodzącymi w las mieszany, głównie olchowy.
     Od strony północno wschodniej rozciąga się pas łąk oraz zabudowania miejscowości Lgiń. Wieś liczy około 460 mieszkańców. Miejscowość wraz z ośrodkami wczasowymi zaopatrywana jest w wodę z wodociągu zbiorowego. Brak jest kanalizacji. Ścieki bytowo-gospodarcze gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych. Jezioro jest intensywnie wykorzystywane rekreacyjnie. Znajduje się tu 8 ośrodków wypoczynkowych i 2 pola namiotowe. W sezonie letnim nad jeziorem czynne jest ogólnodostępne kąpielisko, z którego licznie korzystają mieszkańcy Wschowy. Wokół jeziora występuje niezbyt szeroki pas helofitów (trzcina pospolita, pałka wodna wąsko i szerokolistna), w zatokach jeziora można znaleźć grzybienia białego.
     Jezioro nie posiada bezpośrednich punktowych źródeł zanieczyszczeń. Pośrednie źródła zanieczyszczenia wynikają z zaniedbań w gospodarce wodno-ściekowej w miejscowości Lgiń i na terenie ośrodków wypoczynkowych położonych wokół jeziora. Łączną liczbę osób wypoczywających w sezonie letnim nad jeziorem szacuje się na 1-1,5 tys. osób w ciągu doby, a w weekendy dodatkowo około 500 osób. Pochodzące stąd zanieczyszczenia (bez prawidłowej utylizacji) wpływają na obniżenie jakości wód w jeziorze.
     Z analizy wyników i pomiarów przepływu cieków wynika, że ładunki substancji organicznych wpływające do jeziora powodują zwiększenie zasobności akwenu w związki biogenne. Stan sanitarny cieków podobnie jak jeziora jest dobry.
     Jezioro ocenione zgodnie z metodyką oceny jakości wód jeziorowych pod względem fizyko-chemicznym odpowiadało III klasie czystości. Na niską ocenę wód decydujący wpływ miało obserwowane latem w warstwie przydennej zbyt wysokie stężenie substancji organicznych (wyrażone wskaźnikiem BZT5) i zbyt wysokie stężenie fosforanów, a wiosną nadmierna zawartość soli mineralnych (wyrażona konduktywnością). Wiosną i latem stwierdzono znaczne ilości chlorofilu, które wskazują na masowy rozwój biomasy fitoplanktonu w wodach jeziora. Ponadto, w stosunku do wartości dopuszczalnych dla wód jeziorowych I klasy czystości, wody jeziora Lgińsko charakteryzują się wysoką ilością suchej masy sestonu i małą przezroczystością. Wpływ na obniżenie klasy czystości miało również całkowite odtlenienie wód strefy hypolimnionu jeziora w najgłębszym plosie. W jeziorze nie zanotowano stwierdzonych w 1997 r. wysokich stężeń kadmu. Zawartość badanych metali w wodzie kształtowała się na niskim poziomie, dopuszczalnym przez normy.
     Pod względem bakteriologicznym jezioro było czyste i odpowiadało wodom o I klasie czystości. Świadczy to o tym, że zahamowano odprowadzanie do jeziora zanieczyszczeń o charakterze ścieków komunalnych.
W czasie poprzednich badań jezioro było zanieczyszczone sanitarnie w granicach III klasy.
     Według badań hydrobiologicznych jezioro Lgińsko zalicza się do zbiorników eutroficznych. Wiosną zdecydowanym dominantem w fitoplanktonie zbiornika były okrzemki (Asterionella formosa, Synedra acus i Cyclotella sp.) natomiast latem istotnie zmieniła się struktura dominacji -najliczniejsze były sinice, drugą liczebnie grupą były bruzdnice, a okrzemki były stosunkowo nieliczne. W zooplanktonie najliczniejszą grupę stanowiły wrotki. Udział formy tecta w populacji Keratella cochlearis zwiększył się od 1% wiosną do 74% latem. Zooplanktonowy wskaźnik stanu trofii wyniósł 74 punkty, co oznacza wysoką eutrofię. Wysoka wartość zooplanktonowego wskaźnika stanu trofii (ZWST), duży udział formy tecta, dominacja sinic w fitoplanktonie letnim, a także spory udział gatunków o niewielkich rozmiarach w populacji wrotków, świadczą o dość wysokiej trofii jeziora.
     W stosunku do oceny przeprowadzonej w 1997 r. jakość wód jeziora Lgińsko pod względem wskaźników fizyko-chemicznych uległa znacznemu pogorszeniu -według SOJJ o 0,7 pkt. Poprawił się natomiast stan sanitarny, z III klasy czystości w 1997 r. do I klasy w 2002 r.
     Największym zagrożeniem dla jeziora Lgińsko są ładunki zanieczyszczeń dopływające z jego zlewni. Decydującą sprawą dla przyszłości wód jeziora jest prawidłowe rozwiązanie gospodarki wodno ściekowej w miejscowości Lgiń i na terenie ośrodków wczasowych zlokalizowanych nad brzegiem jeziora.

Jezioro Łąkie
Położenie jeziora
- gmina: Drezdenko
- dorzecze: Gościmka - Noteć - Warta - Odra
- region fizycznogeograficzny: Pradolina Toruńsko -Eberswaldzka - Kotlina Gorzowska
- wysokość w m n.p.m.: 35,7

     Jezioro Łąkie leży na terenie Puszczy Noteckiej. Zlewnię jeziora stanowią wyłącznie lasy. Odpływ,płynący na północ do jeziora Gostomie i dalej do rzeki Gościmki, jest ciekiem okresowym. Zbiornik nie jest zagospodarowany na potrzeby turystyki, brzegi w przewadze są trudno dostępne.
Latem dobre natlenienie stwierdzono jeszcze na 5 metrze głębokości, po czym następował gwałtowny skok tlenowy do śladowych ilości tlenu rozpuszczonego nad dnem -na płytszym i całkowitego odtlenienia -na głębszym stanowisku. Wskaźniki zanieczyszczenia jeziora Łąkie materią organiczną nie przekraczały wartości dopuszczalnych dla II klasy czystości wód jeziorowych. Stężenia związków azotowych w jeziorze były stosunkowo niewielkie, odpowiadające I i II klasie. Koncentracje substancji fosforowych były niskie -wszystkie mieściły się w I klasie. Niska była również produkcja pierwotna; ilości chlorofilu i suchej masy sestonu nie przekraczały norm dla I klasy, średnia wartość przezroczystości odpowiadała II klasie.
     Na podstawie SOJJ wody jeziora Łąkie zaliczono do II klasy czystości wód jeziorowych. Stan sanitarny jeziora nie budził zastrzeżeń -miano coli na obu głęboczkach odpowiadało I klasie.
     Jezioro Łąkie jest zbiornikiem średnio podatnym na degradację. Został on zakwalifikowany do II kategorii. Niekorzystne cechy morfometryczne tego zbiornika to niewielka głębokość i związany z tym brak stratyfikacji wód oraz niekorzystna wartość stosunku objętości jeziora do długości jego linii brzegowej.
     W fitoplanktonie wiosennym dominowały złotowiciowce z przedstawicielem Dinobryon divergens, latem najliczniejsze były okrzemki (Melosira granulata v. angustissima i v.granulata ), przy współudziale sinic z najliczniejszą Gomphosphaerią naegeliana. Zooplankton wiosną był śladowy, a latem bardzo nieliczny.
     Wobec korzystnego, śródleśnego położenia, braku punktowych źródeł zanieczyszczeń i nikłej antropopresji w bezpośrednim otoczeniu, jezioro ma szansę na utrzymanie obecnego, stosunkowo dobrego stanu czystości wód.

Jez. Łąkie

Jezioro Białe Położenie jeziora
- gmina: Pszczew
- dorzecze: Warta - Odra
- region fizycznogeograficzny: Pojezierze Lubuskie -Bruzda Zbąszyńska
- wysokość w m n.p.m.: 55,1

     Jezioro Białe leży na terenie Pszczewskiego Parku Krajobrazowego. Zasilane jest dwoma dopływami -jeden płynie z jeziora Szarcz, drugi z jeziora Stołuń, a odpływ prowadzi do Jeziora Czarnego. Nad jeziorem nie ma żadnych zabudowań. Najbliższa wieś -Stołuń -oddalona około 1 km na zachód od jeziora, znajduje się poza zlewnią bezpośrednią. Zbiornik nie jest zagospodarowany na potrzeby turystyki, brzegi w przewadze są trudno dostępne.
      Latem dobre natlenienie utrzymywało się w 3metrowej warstwie powierzchniowej. Poniżej zmierzono śladowe ilości tlenu. Wody Jeziora Białego były zasobne w materię organiczną, czego dowodzą wyniki badań ChZT-Cr i BZT5 odpowiadające III klasie czystości wód jeziorowych. Zawartość substancji biogennych klasyfikowała się również w III klasie, jedynie uśredniona wartość azotu całkowitego odpowiadała II klasie. Zdecydowanie wysoka, pozaklasowa, była wartość przewodności elektrolitycznej. Średnia zawartość chlorofilu w jeziorze mieściła się w granicach odpowiadających III klasie, a średnia wartość przezroczystości odpowiadała II klasie.
     Ocena ogólna wskaźników fizyczno-chemicznych wykazała, że woda w jeziorze odpowiadała II klasie czystości wód jeziorowych. Stan sanitarny jeziora odpowiadał II klasie i nie miał wpływu na ostateczną klasyfikację.
     Jezioro Białe jest zbiornikiem średnio podatnym na degradację. Zostało ono zakwalifikowane do II kategorii. Najkorzystniejszą cechą tego zbiornika jest mała wartość stosunku powierzchni dna czynnego do objętości epilimnionu, najbardziej niekorzystny jest mały procent stratyfikacji wód.
     Fitoplankton wiosną zdominowany był przez okrzemki, z przedstawicielem Asterionella formosa . Latem najliczniejsze były sinice (Oscillatoria agardhii ), przy współudziale okrzemek z Fragillarią crotonensis. Zooplankton wiosną i latem był bardzo nieliczny.
      Jezioro Białe było poprzednio badane w 1997 r. i zostało wówczas zaklasyfikowane do III klasy czystości wód jeziorowych. Na podstawie badań z 2002 r. można stwierdzić poprawę stanu czystości jeziora. Przede wszystkim zmniejszyła się ilość związków fosforowych (o klasę niżej). Zmalała ponadto zawartość materii organicznej.
      Wobec braku punktowych źródeł zanieczyszczeń i stosunkowo niewielkiej antropopresji w bezpośrednim otoczeniu jeziora, wpływ na jego postępującą degradację w głównej mierze ma wielkość zlewni całkowitej, która jest duża w stosunku do powierzchni zbiornika.

Jez. Białe

Jezioro Stołuń
Położenie jeziora
- gmina: Pszczew
- dorzecze: Warta - Odra
- region fizycznogeograficzny: Pojezierze Lubuskie -Bruzda Zbąszyńska
- wysokość w m n.p.m.: 55,3

      Jezioro Stołuń leży na terenie Pszczewskiego Parku Krajobrazowego. Nad jeziorem nie ma żadnych zabudowań. Najbliższa wieś Stołuń oddalona jest wprawdzie jedynie ok.0,5 km na zachód od jeziora, jednakże leży poza zlewnią bezpośrednią. Odpływ (okresowo suchy), prowadzi do Jeziora Białego. Zbiornik nie jest zagospodarowany na potrzeby turystyki i wypoczynku.
      Latem jezioro było dobrze natlenione do 5 metra, gwałtowny spadek zawartości tlenu do śladowych ilości następował na 6-7 metrze. Zawartość substancji organicznych była w jeziorze Stołuń podwyższona, zwłaszcza w powierzchniowej warstwie wody, gdzie wartość ChZT-Cr przekraczała normatyw dla II klasy czystości wód jeziorowych. Bardzo duża koncentracja soli mineralnych w jeziorze znalazła odzwierciedlenie w wyniku badania przewodności elektrolitycznej i przekraczała normatyw dla III klasy. Wody jeziora Stołuń były zasobne w substancje biogenne -stężenia biogenów odpowiadały najczęściej III klasie. Nie znalazło to odzwierciedlenia w wielkości produkcji pierwotnej w zbiorniku; oba wskaźniki produktywności tj.chlorofil "a" i sucha masa sestonu odpowiadały I klasie, a przezroczystość wody - II klasie.
      Według SOJJ wody jeziora Stołuń zaliczono do III klasy czystości. Stan sanitarny jeziora odpowiadał II klasie i nie miał wpływu na ostateczną klasyfikację.
      Jezioro Stołuń zaliczono do zbiorników stosunkowo odpornych na degradację, należących do II kategorii. Spośród rozpatrywanych wskaźników najbardziej korzystna dla jakości wód jest mała wartość ilorazu powierzchni dna czynnego do objętości hypolimnionu, natomiast najmniej korzystna niska wartość stosunku objętości jeziora do długości jego linii brzegowej.
      Wiosenny fitoplankton zdominowały okrzemki -Synedra acus v.angustissima, latem najliczniejsze były sinice (Oscillatoria agardhii, Lyngbya sp.). Zooplankton wiosną i latem występował w ilościach śladowych.
      Powstrzymanie postępu eutrofizacji jeziora wymaga rygorystycznego przestrzegania zasad ochrony wód na terenie zlewni. Do prawnej ochrony jeziora zobowiązuje jego położenie na terenie parku krajobrazowego.

Jezioro Jelito (Giełt) Położenie jeziora

- gmina: Bytnica
- dorzecze: Gryżyński Potok (Gryżynka) Odra
- region fizycznogeograficzny: Dolina Środkowej Odry Pradolina Warciańsko-Odrzańska
- wysokość w m n.p.m.: 43,9

     Jezioro Jelito położone jest w bliskim sąsiedztwie miejscowości Szklarka Radnicka. W pobliżu przebiega droga z Krosna Odrzańskiego do Świebodzina. Przez jezioro przepływa rzeka Gryżyński Potok, która jest lewym dopływem Odry. Jezioro położone jest wśród lasów. Zlewnia jeziora ma urozmaiconą rzeźbę terenu. Formą dominującą jest tu głęboko wcięta w teren rynna glacjalna z licznymi odgałęzieniami w formie jarów. Rynna rozcina równiny sandrowe. W górze zlewni występują tereny pagórkowate i terasy kemowe. Nad jeziorem nie ma ośrodków wczasowych, ani nie występuje zabudowa rekreacyjna. Istnieje jedynie baza wędkarska PZW z pomostem i przystanią dla łodzi wędkarskich oraz na zachodnim brzegu ogólnie dostępne kąpielisko. Cechy zlewni i parametry morfometryczne jeziora zaliczają je do umiarkowanie podatnych na degradację powodowaną oddziaływaniem antropogennym II kategorii.
     Jezioro Jelito ocenione zgodne z metodyką oceny jakości wód jeziorowych pod względem fizyko-chemicznym odpowiada wodom III klasy czystości. Na ocenę jakości wód decydujący wpływ miało obserwowane w warstwie naddennej wysokie stężenie substancji organicznych i fosforanów. Wiosną natomiast decydowała o tym wysoka zawartość soli mineralnych. Wiosną i latem występowały wysokie stężenia chlorofilu a, które wskazują na bardzo znaczny rozwój biomasy w wodach jeziora. Wpływ na obniżenie klasy czystości miał również fakt całkowitego odtlenienia wód hypolimnionu w okresie letnim. Pod względem bakteriologicznym wody jeziora Jelito odpowiadały I klasie czystości wód powierzchniowych.
     Na podstawie przeprowadzonych badań fizyko-chemicznych dopływu stwierdzono, że do jeziora w okresie letnim wpływają nadmierne ładunki fosforu z jeziora Jatnik. Stan sanitarny cieku jest dobry. Najprawdopodobniej jezioro jest zasilane wodami podziemnymi, na co wskazuje wyraźna różnica w ilości wody dopływającej i odpływającej Gryżyńskim Potokiem.
     Wiosną zdecydowanie najliczniejszą grupę w fitoplanktonie stanowiły okrzemki (Cyclotella sp., Synedra acus, Asterionella formosa), latem zaś dominującą grupą w fitoplanktonie były sinice (Oscillatoria sp., Microcystis aeruginosa), a w drugiej kolejności bruzdnice (Ceratium hirundinella, Peridinium sp.). Wiosną i latem w zooplanktonie najliczniejszą grupę stanowiły widłonogi (Cyclops sp.). Zooplanktonowy wskaźnik stanu trofii akwenu wyniósł 58 punktów. Na podstawie wskaźników hydrobiologicznych jezioro zalicza się do średnio zeutrofizowanych.
     W stosunku do oceny przeprowadzonej w 1997 r. jakość wód jeziora pod względem wskaźników fizyko-chemicznych uległa pogorszeniu o 0,33 pkt. Przyczyną pogarszającej się jakości wód jeziora jest intensywne wewnętrzne zasilanie wód substancjami biogennymi i mineralnymi zgromadzonymi w osadach dennych oraz (prawdopodobnie) zła jakość wód podziemnych zasilających jezioro. W celu ochrony wód jeziora należy zlikwidować wszystkie źródła zanieczyszczeń wód podziemnych na terenie jego zlewni.

Jez. Jelito

Jezioro Cisie
Położenie jeziora
- gmina: Bledzew
- dorzecze: Jeziorna - Obra - Warta - Odra
- region fizycznogeograficzny: Pojezierze Lubuskie - Bruzda Zbąszyńska
- wysokość w m n.p.m.: 40, 8

     Jezioro Cisie to zbiornik należący do tzw. Jezior Bledzewskich tj. jezior leżących między Bledzewem i Kurskiem. Niewielki, stosunkowo głęboki, bezodpływowy zbiornik o wysokich brzegach otacza pas lasu, jednak w zlewni jeziora przeważają pola uprawne. Najbliższa miejscowość -Bledzew -znajduje się poza zlewnią, w odległości 3 km na północ. Jezioro nie zostało zagospodarowane na potrzeby turystyki i rekreacji.
     W okresie letnim jezioro było dobrze natlenione; w metalimnionie występowało tzw. metalimnetyczne maksimum tlenowe, charakterystyczne dla czystych wód jeziornych.
     Zarówno koncentracja materii organicznej, jak i zawartość substancji biogennych w omawianym zbiorniku była niewielka -wszystkie wskaźniki klasyfikowały się w I i II klasie. Znalazło to odzwierciedlenie w niskim stopniu obciążenia jeziora produktywnością biologiczną -chlorofil "a" i sucha masa sestonu oraz przezroczystość wody odpowiadały I klasie. Bardzo dobre były również warunki sanitarne w jeziorze. Wysoka natomiast była przewodność elektrolityczna właściwa - III klasa.
     Ocena stanu czystości przeprowadzona zgodnie z SOJJ pozwala zaliczyć zbiornik do I klasy czystości wód jeziorowych.
     Zbiornik jest umiarkowanie podatny na degradację -zaliczony został do II kategorii. Najbardziej niekorzystna z punktu widzenia jakości wód jest przewaga pól uprawnych w zlewni jeziora oraz niska wartość stosunku objętości jeziora do długości jego linii brzegowej, stanowiącej linię kontaktu z otaczającym terenem.
     Wyniki badań hydrobiologicznych wykazały, że wiosną zdecydowanie dominowały okrzemki z przedstawicielem Asterionella formosa. Zooplankton występował w śladowych ilościach. Latem w fitoplanktonie dominantami były w zbliżonych ilościach sinice (Apha- nizomenon gracile) i okrzemki (Fragillaria crotonensis). W letnim zooplanktonie najliczniejsze były różnorodne jakościowo wrotki.
     Utrzymanie obecnej jakości wód jeziora Cisie jest uzależnione przed wszystkim od działań ograniczających spływ powierzchniowy z leżących nad jeziorem pól. Rozciągający się wzdłuż linii brzegowej pas drzew stanowi z pewnością naturalną ochronę zbiornika.

Jez. Cisie

Jezioro Bobowickie
Położenie jeziora
- gmina: Międzyrzecz
- dorzecze: Obra - Warta - Odra
- region fizycznogeograficzny: Pojezierze Lubuskie -Bruzda Zbąszyńska
- wysokość w m n.p.m.: 51, 5

Jezioro Bobowickie przylega północnym brzegiem do drogi Międzyrzecz -Trzciel. Na wschodnim brzegu leży wieś Bobowicko. Jezioro zasilane jest jednym, okresowym ciekiem płynącym z podmokłych łąk. Odpływ uchodzi do Obry. Zbiornik nie jest zagospodarowany na potrzeby turystyki i wypoczynku.
Latem dobrze natleniona była jedynie 2 metrowa warstwa powierzchniowa. Od 5 metra głębokości do dna zmierzono już tylko śladowe ilości tlenu. Wody Jeziora Bobowickiego cechowały się dość wysokim obciążeniem substancjami organicznymi wyrażonymi wskaźnikami BZT5 i ChZT-Cr. Podwyższony był również stopień mineralizacji wód jeziora. Stężenia substancji biogennych - fosforowych i azotowych - były bardzo duże, odpowiadające normatywom III klasy, bądź nawet wartościom pozaklasowym. Rezultatem przeżyźnienia jeziora była jego nadmierna produkcja pierwotna. Świadczyła o tym bardzo duża, mająca wartość pozaklasową, koncentracja chlorofilu i odpowiadająca III klasie przezroczystość wody.

Jez. Bobrowskie

     Według SOJJ wody Jeziora Bobowickiego zaliczono do III klasy czystości. Stan sanitarny jeziora odpowiadał II klasie i nie miał wpływu na ostateczną klasyfikację.
     Jezioro Bobowickie jest stosunkowo odporne na degradację, należy do II kategorii podatności. Zdecydowanie niekorzystna, z punktu widzenia jakości wód, jest jedynie mała wartość stosunku objętości jeziora do długości jego linii brzegowej.
     Wiosenny fitoplankton zdominowały okrzemki Synedra acus v. angustissima, latem najliczniejsze były sinice (Lyngbya sp.). Zooplankton wiosną i latem występował w ilościach śladowych.
     Działania ochronne w zlewni powinny iść w kierunku założenia ochronnego pasa zadrzewień i zakrzewień wzdłuż brzegu wschodniego, co ograniczyłoby spływy obszarowe.

Jezioro Kałek (Gryżyńskie, Wapienne)
Położenie jeziora
- gmina: Bytnica
- dorzecze: Gryżyński Potok (Gryżynka) - Odra
- region fizycznogeograficzny: Pojezierze Lubuskie - Równina Torzymska
- wysokość w m n.p.m.: 61,3

     Jezioro Kałek położone jest w odległości około 2 km na południe od miejscowości Gryżyna. Jezioro jest zasilane w wodę ze źródła znajdującego się na północnym brzegu i okresowe spływy powierzchniowe. Głównie jednak zasilane jest wodami podziemnymi, na co wskazuje wyraźna różnica w ilości wody dopływającej ze źródła i odpływającej ciekiem powierzchniowym. Odpływ jest lewobrzeżnym dopływem Gryżyńskiego Potoku. Wokół obrzeża jeziora, poza częścią południowo zachodnią, występują pokłady kredy pojeziornej rozciągające się miejscami na odległość kilkudziesięciu metrów od linii brzegowej jeziora. Samo jezioro leży w dnie rynny polodowcowej ze stromymi stokami, porośniętymi lasami bukowymi. Cała zlewnia jeziora leży na terenie Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego. Nad brzegiem północnym zlokalizowany jest ośrodek wczasowy z zagospodarowaną plażą i dużym pomostem. Jezioro udostępnione jest do wypoczynku i rekreacyjnego wędkowania. Pośrednim, trudno mierzalnym źródłem zanieczyszczeń jeziora, jest oddziaływanie antropogenne związane z ośrodkiem wypoczynkowym. Cechy zlewni i parametry morfometryczne wskazują na dużą możliwość obrony jeziora Kałek przed czynnikami degradującymi jego wody i pozwalają zaliczyć je do grupy akwenów o I kategorii podatności na degradację.
     Jezioro Kałek ocenione zgodnie z metodyką oceny jakości wód jeziorowych pod względem fizyko chemicznym odpowiadało w 2002 r. II klasie czystości. Decydujący wpływ na klasyfikację jeziora miało obserwowane latem w warstwie naddennej zbyt wysokie stężenie fosforanów, wysokie substancji organicznych i fosforu ogólnego oraz zwiększone azotu amonowego (w stosunku do wartości dopuszczalnych dla wód jeziorowych I klasy czystości). Wpływ na obniżenie klasy czystości miał również fakt prawie całkowitego odtlenienia wód hypolimnionu w okresie letnim. Pod względem sanitarnym wody jeziora Kałek odpowiadały standardom I klasy czystości.
     Wiosną 2002 r. w fitoplanktonie jeziora Kałek dominowały dwie grupy organizmów bruzdnice (Peridinium sp.) i okrzemki (Synedra acus, Asterionella formosa i Synedra ulna). Latem nadal dominowały bruzdnice (Peridinium bipes, Ceratium hirundinella), dość znacznie zwiększył się udział sinic, a zdecydowanie zmniejszyła się ilość okrzemek. W okresie wiosennym w zooplanktonie dominowały wrotki, drugą pod względem liczebności grupą były pierwotniaki. Latem odwrotnie, dominującą grupą były pierwotniaki głównie orzęski, drugą grupą były wrotki (Keratella cochlearis, Trichocerca rousseleti, Trichocerca pusilla). Udział formy tecta w populacji Keratella cochlearis wzrósł z 3% wiosną do 14% latem. Zooplanktonowy wskaźnik stanu trofii jeziora wyniósł 49 punktów. Jezioro na podstawie wskaźników hydrobiologicznych zalicza się do typu mezo-eutroficznego.
     W stosunku do oceny przeprowadzonej w 1997 r. jakość wód jeziora pod względem wskaźników fizyko-chemicznych uległa pogorszeniu, choć nadal utrzymała II klasę czystości. Pod względem punktowym według SOJJ stan jakości wód jeziora obniżył się w stosunku do 1997 r. o 0,27 pkt. Przyczyną pogarszającej się jakości jeziora jest stan czystości zasilających je wód podziemnych. W celu ochrony należy wyeliminować zanieczyszczenia wód podziemnych zasilających jezioro.

Jez. Kałek

Podsumowanie

      Spośród jezior przebadanych w 2002 r. wodami najlepszej jakości charakteryzowało się tylko jedno jezioro. Wody pięciu jezior zakwalifikowano do II klasy, pozostałych pięciu do klasy III.
      Cztery jeziora przebadane w 2002 r. charakteryzują się zlewnią różnorodną pod względem zagospodarowania, w zlewni jednego przewagę stanowią pola uprawne, sześć położonych jest wśród lasów. Żadne z jezior nie jest obecnie bezpośrednim odbiornikiem ścieków. Do niektórych dopływają zwiększone ładunki substancji biogennych wraz z dopływami powierzchniowymi i podziemnymi. Tak jest w przypadku jezior: Sławskiego, Tarnowskiego Dużego i Kałek. W przeszłości do Jeziora Bobowickiego, za sprawą leżącego nad brzegiem (obecnie zlikwidowanego) gospodarstwa rolnego, często trafiały odcieki gnojowicy i ścieki z przepełnionych zbiorników bezodpływowych. Do jeziora Lgińsko przedostawały się ścieki z gospodarstwa ogrodniczego i miejscowości Lgiń, a jeziora Kursko i Jelito przez wiele lat przyjmowały ścieki z gorzelni.
      Jezioro Cisie o wodach odpowiadających I klasie czystości to niewielki, ale stosunkowo głęboki akwen, o wysokich brzegach, otoczony pasem lasu stanowiącym naturalną barierę ochronną. W związku z trudno dostępnymi brzegami nie jest ono narażone na dużą presję turystyczną. Posiada dość dobre warunki naturalne, ma więc szansę na utrzymanie obecnej jakości wód.
      Jeziora o dość dobrej (II klasa) jakości wód przy jednocześnie dobrych warunkach naturalnych to jeziora Łąkie, Białe i Kałek. Na przestrzeni 5 lat dzielących kolejne badania nie zmieniły dobrej, drugiej klasy czystości wód jeziora Kałek i Tarnowskie Duże, to ostatnie mimo nie najlepszych parametrów podatności na degradację. Poprawiła się jakość wód Jeziora Białego -z klasy III w 1997 r. do II w 2002 r. W tym przypadku korzystne zmiany nastąpiły w zagospodarowaniu zlewni bezpośredniej -w znacznym stopniu ograniczono powierzchnię pól uprawnych, a tym samym spływy powierzchniowe do jeziora. Pozostałe badane jeziora kwalifikują się do III klasy czystości. Daje się wśród nich zauważyć tendencję przyspieszonej eutrofizacji. Część jezior badano po raz pierwszy, trudno więc o ocenę tendencji ewentualnych zmian.
      Niezmiernie ważną rolę w zachowaniu i poprawie czystości jezior powinna spełniać działalność lokalnych samorządów i administracji rządowej. Zauważalny jest postęp w postrzeganiu niebezpieczeństw związanych z gospodarowaniem w zlewniach jezior, szczególnie w bezpośredniej ich bliskości. Przejawia się to m.in. w bardziej rygorystycznym przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki ściekowej w obrębie nie skanalizowanych ośrodków wypoczynkowych, wyodrębnianie obszarów chronionego krajobrazu i parków krajobrazowych, obejmujących swym zasięgiem nie tylko pojedyncze jeziora ale także ich skupiska.

Marzena Szenfeld,
Wojciech Konopczyński

2. 4. Chemizm osadów jeziornych

W 2002 r. w ramach monitoringu geochemicznego osadów wodnych Państwowy Instytut Geologiczny pobrał do badań próby osadów aluwialnych z 10 badanych jezior. Prace laboratoryjne wykonane były przez Centralne Laboratorium Chemiczne Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie. Tabela IV. 2. 31 zawiera klasyfikację osadów w oparciu o zasady opracowane w Państwowym Instytucie Geologicznym 1 . Najmniej zanieczyszczone były osady jezior:Jelito, Kałek, Kursko, Cisie, Białe i Stołuń. Osady zdeponowane w jeziorach:Sławskim, Lgińsko i Bobowickim odpowiadały II klasie czystości. Wszystkie te osady mogą być dowolnie zagospodarowane w środowisku wodnym i lądowym. Pewne ograniczenia wystąpią natomiast przy stosowaniu osadów z jeziora Łąkie (Witalskie), gdzie stwierdzono zwiększoną zawartość ołowiu.
Osady wszystkich 10 jezior spełniają także wymogi zawarte w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie rodzajów oraz stężeń substancji, które powodują, że urobek jest zanieczyszczony 2 , a więc jako osady niezanieczyszczone będą mogły być zagospodarowane bez żadnych ograniczeń.

1 Bojakowska I. , Kryteria oceny zanieczyszczenia osadów wodnych, Przegląd Geologiczny, vol. 49, nr 3, 2001
2 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów oraz stężeń substancji, które powodują, że urobek jest zanieczyszczony,
Dz. U. Nr 55, poz. 498 z 2002 r.

Tabela IV.2.31. Klasyfikacja geochemiczna osadów dennych jezior województwa lubuskiego pod względem zawartości pierwiastków śladowych (wg PIG)

Nr

Jezioro

As

Cd

Cr

Cu

Hg

Ni

Pb

Zn

ppm

ppm

ppm

ppm

ppm

ppm

ppm

ppm

2080

Sławskie

<5

0,5

6

43

0,376

5

41

111

2081

Lgińsko (Lgiń Duży)

<5

<0,5

2

22

0,082

3

19

41

2082

Jelito

<5

<0,5

3

10

0,072

3

28

59

2083

Kałek (Gryżyńskie)

<5

<0,5

1

5

0,039

2

14

32

2084

Kursko

<5

<0,5

3

8

0,060

4

17

46

2085

Łąkie (Witalskie)

14

2,4

6

16

0,177

6

1011

172

2086

Cisie

<5

<0,5

4

7

0,059

3

24

53

2087

Białe

<5

0,6

4

6

0,066

5

29

57

2088

Bobowickie

<5

0,7

7

19

0,124

7

38

121

2089

Stołuń

<5

<0,5

4

10

0,044

4

15

47

Klasa I
Klasa II
Klasa III
Klasa IV

Marek Demidowicz

3. Monitoring wód podziemnych

     W 2002 r. badania monitoringowe wód podziemnych przeprowadzono w sieciach:krajowej i regionalnej. Monitoring krajowy wód podziemnych obejmował badania w 17 punktach, zaś regionalny - w 12 punktach sieci.
     Pobór prób oraz badania laboratoryjne próbek wód podziemnych z punktów sieci krajowej wykonane zostały przez Centralne Laboratorium Chemiczne Państwowego Instytutu Geologicznego, a w sieci regionalnej -przez Laboratorium Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Oddział w Poznaniu.
     Ocenę jakości wód podziemnych przeprowadzono dokonując porównania otrzymanych wyników z wartościami dopuszczalnymi w poszczególnych klasach jakości, zawartymi w Klasyfikacji jakości wód podziemnych dla potrzeb monitoringu (PIOŚ Warszawa 1993) zmodyfikowanej w 1995 r. W przypadku stwierdzenia, że wartość wyniku badań przekraczała wartości dopuszczalne określone dla III klasy czystości wodę kwalifikowano do III klasy. Przy kwalifikowaniu wody do określonej klasy, jako dopuszczalne przyjmowano przekroczenie wartości granicznych trzech wskaźników, z wyjątkiem wskaźników o charakterze toksycznym. Dodatkowo stosowano zasadę, że w przypadku stwierdzenia w badanej wodzie stężeń wyższych, przynajmniej jednego składnika o charakterze toksycznym od dopuszczalnych dla wód do picia, wodę klasyfikowano do III klasy czystości. Do składników toksycznych zaliczono:aluminium, kadm, chrom, cyjanki, miedź, fluor, rtęć, nikiel, azot azotynowy i ołów. Ponadto do III klasy zaliczono te wody, w których 3 wskaźniki o charakterze nietoksycznym przekraczały dopuszczalne wartości dla wody do picia (np. żelazo, mangan, chlorki)

Tabela IV. 3. 1. Wyniki badań krajowego monitoringu wód podziemnych województwa lubuskiego w 2002 r.

Nr otworu

Miejscowość

Gmina

Powiat

Stratyfikacja

Głębokość
stropu
[m n.p.t.]

Rodzaj
wód

Typ
ośrodka

Użytkowanie
terenu

Nr
obszaru
GZWP

Klasa
czystości

Wskaźniki w zakresie stężeń
odpowiadających
wodzie o niskiej jakości

Wskaźniki
przekraczające
normy dla wód do picia
i na potrzeby gospodarcze

Klasa III

NOK

353

Dzikowice

Szprotawa

żagański

3, 3

poza

ChZT

355

Włostów

Żary

żarski

2, 0

poza

III

N_NO3, PO4, C_org. HCO3

ChZT, K

ChZT

356

Łagów
Lubuski

Łagów

świebodziński

2, 5

144

III

N_NO3, PO4, C_org.

ChZT, K

NO3, P, ChZT

490

Rudnica-1

Krzeszyce

sulęciński

108, 0

137

FET

491

Rudnica-2

Krzeszyce

sulęciński

5, 0

137

I a

FET, Mn

537

Kamień
Wielki

Witnica

gorzowski

2, 1

134

III

SSR, N_NO3, C_org. , HCO3

ChZT, PO4, K

NO3, P, ChZT

539

Gorzów Wlkp.

Gorzów
Wlkp.

20, 6

137

III

SSR, Tw_og. , Mn, Sr

SO4, FET

SO4, FET, Mn, Tw_og.

541

Międzyrzecz

międzyrzecki

1,9

poza

III

ChZT, N_NO3

NO3, Tw_og., ChZT

543

Drezdenko

strzelecko-drezdenecki

3,0

138, 127

I b

792

Wysokie-1

Czerwieńsk

zielonogórski

162,0

150

F, FET

793

Wysokie-2

Czerwieńsk

zielonogórski

1,4

150

Mn, FET

FET, Mn

795

Kargowa

zielonogórski

29,5

150

I b

942

Rudnica-p

Krzeszyce

sulęciński

6,0

137

I a

1065

Żagań

żagański

31,0

poza

I b

HCO3,

FET

1123

Wschowa

nowosolski

55,0

306

FET, Mn

1147

Krosno
Odrzańskie

krośnieński

6,6

149

I b

FET, Mn

1148

Glinka Górna

Jasień

żarski

2,6

301

I b

FET

FET, M

Porównanie jakości wód podziemnych w stosunku do roku poprzedniego

poprawa jakości

pogorszenie jakości

bez zmian

Objaśnienia:
Q - czwartorzęd; Tr - trzeciorzęd; W - wody wgłębne; G - wody gruntowe;
GZWP - Głowne Zbiorniki Wód Podziemnych
Typ ośrodka: 1 - warstwa porowa
Typ użytkowania: 1 - lasy; 2 - użytki zielone; 3 - grunty orne, gospodarka rozdrobniona, 5 - nieużytki naturalne; 7 - obszary zabudowane.
Oznaczenia wskaźników: ChZT - chemiczne zapotrzebowanie tlenu, C_org - węgiel organiczny (TOC), FET - żelazo ogólne, HCO3 - wodorowęglany, NO3 - azotany, HPO4 - fosforany, K - potas, Mn - mangan, N_NO2 - azot azotynowy, N_NO3 - azot azotanowy, SO4 - siarczany, SR - stront, SSR - suma substancji rozpuszczonych, Tw_og. - twardość ogólna, F - fluorki

Monitoring sieci krajowej

Wyniki badań krajowego monitoringu wód podziemnych na obszarze województwa lubuskiego przedstawiono w tabeli IV.3.1.
Poprawę jakości wód sieci krajowej stwierdzono w jednym punkcie, tj. w Rudnicy-p (z klasy Ib do Ia). Pogorszenie się jakości wód stwierdzono w 4 punktach, tj. w Rudnicy 1, Wysokiej 1 i 2 oraz we Wschowie (we wszystkich punktach z klasy Ib do II). Pogorszenie się w 2002 r. jakości w wodach zarówno płytkiego (Q) jak i głębokiego krążenia (Tr) należy wiązać z dopływem wód wzbogaconych w związki żelaza i manganu, a więc pogarszające jakość wody dla celów pitnych i gospodarczych. Trudno jest określić przyczyny takiego stanu na podstawie jednego cyklu badawczego i bez powiązania z obserwacjami stanu wód prowadzonymi w sieci krajowej. Jedną z przyczyn jest być może ogólne obniżenie się poziomu wód gruntowych, związane z brakiem dostatecznej ilości opadów, co przeważnie zwiększa dopływ związków żelaza i manganu do ujęć. Najistotniejsze wydaje się, że w badanych punktach, w okresie od początku lat 90-ych do 2002 r. nie stwierdzono wód zawierających ponadnormatywną zawartość metali toksycznych.

Monitoring sieci regionalnej

Wyniki badań przeprowadzonych w 2002 r. na terenie województwa lubuskiego w ramach monitoringu regionalnego przedstawiono w tabeli IV.3.2. W związku z ograniczeniami budżetowymi badania przeprowadzono tylko w 12 punktach sieci zlokalizowanych w obrębie pradoliny toruńsko-eberswaldzkiej. Próbki wody z otworów pobrane zostały jedynie jesienią (w listopadzie). W stosunku do poprzedniego roku zrezygnowano z punktu w Witnicy, w związku ze złym stanem technicznym studni.

Rysunek IV.3-1. Udział procentowy poszczególnych klas czystości wód podziemnych w okresie badawczym 1995-2002

Tabela IV.3.2. Wyniki badań regionalnego monitoringu wód podziemnych województwa lubuskiego w 2002 r.

Nr otworu	Miejscowość	Gmina	Powiat	Stratyfikacja	Głębokość stopu [m n.p.m.]	Rodzaj wód	Nr obszaru GZW	Klasa czystości jesień
8	Kostrzyn	Kostrzyn	gorzowski	Q	21,0	W	137	I b
9	Słońsk	Słońsk	sulęciński	Q	8,0	G	137	I b
11	Krzeszyce	Krzeszyce	sulęciński	Q	2,7	G	137	I b
12	Gorzów (mleczarnia)	Gorzów Wlkp.	Gorzów Wlkp.	Q	5,2	G	137	I b
13	Maszewo	Deszczno	gorzowski	Q	0,9	G	137	II *
14	Gorzów (Siedlice)	Gorzów Wlkp.	Gorzów Wlkp.	Q	1,1	G	137	I b
15	Płomykowo	Santok	gorzowski	Q	2,3	G	138	I b
16	Ludzisławice	Santok	gorzowski	Q	2,3	G	138	I b
17	Górki Noteckie	Zwierzyn	strzelecko- drezdenecki	Q	2,4	G	138	I b
18	Gościm	Drezdenko	strzelecko- drezdenecki	Q	0,5	G	138	I b
19	Drezdenko Radowo	Drezdenko	strzelecko- drezdenecki	Q	22,0	W	138	I b
20	Drawiny	Drezdenko	strzelecko- drezdenecki	Q	5,0	G	138	I b

Objaśnienia:
Q - czwartorzęd; W - wody wgłębne; G - wody gruntowe
GWZP - Główne Zbiorniki Wód Podziemnych
*-porównanie jakości wód w 2002 r.,w punkcie nr 13 -Maszewo wykonano w stosunku do jakości wód pobranych w tym punkcie w listopadzie 2001 r.

Porównanie jakości wód podziemnych w stosunku do jesieni roku poprzedniego

poprawa jakości

pogorszenie jakości

bez zmian

Rysunek IV.3-2. Ogólna ocena jakości wód podziemnych województwa lubuskiego w 2002 r. na tle głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP)

W stosunku do badań z 2001 r., w jakości wód sieci regionalnej nie nastąpiły istotne zmiany. Nie zanotowano poprawy klasy jakości wód, natomiast obniżenie klasy (z Ia do Ib)wystąpiło w otworze nr 19 (Drezdenko-Radowo). Wahania zawartości wskaźników nieznacznie obniżających jakość wody w tym punkcie dotyczyły głównie zawartości żelaza i manganu. Podobnie jak w przypadku wód sieci krajowej, dopływ tych związków może być związany z ogólnym obniżeniem się zwierciadła wód podziemnych. Jak wskazują badania jakości wód w tej sieci, prowadzone od 1998 r., dopływ wód podziemnych do otworów jest stabilny, a niewielkie wahania chemizmu wód są w tym przypadku cechą naturalną. Ponadto w całym okresie badawczym prowadzonym w tej sieci, w żadnym z otworów nie stwierdzono w wodzie ponadnormatywnych zawartości metali toksycznych.
Wody w zbiorniku pradoliny toruńsko-eberswaldzkiej mieszczą się generalnie w klasach Ia i Ib, a więc wymagają nieskomplikowanego uzdatniania, bądź w ogóle go nie wymagają. Do najczystszych należy zaliczyć wody występujące w otworach w Kostrzynie, Płomykowie, Ludzisławicach, i Drezdenku-Radowie.

Podsumowanie

      W 2002 r. na obszarze woj. lubuskiego kontynuowano badania wód podziemnych w sieci monitoringu krajowego i regionalnego, łącznie w 29 punktach. Punkty sieci regionalnej zostały zlokalizowane w utworach pradoliny toruńsko-eberswaldzkiej, jednakże badania przeprowadzono tylko w jednym cyklu (w listopadzie).
      Jakość przebadanych wód nie podlega na tyle istotnym zmianom, żeby można było mówić o istnieniu jakiejś tendencji. Wody zarówno płytkiego, jak i głębokiego krążenia wykazują stosunkowo dobrą jakość. Wskaźniki obniżające jakość wód podziemnych w poszczególnych punktach nie miały charakteru toksycznych i związane były głównie z wahaniami zwierciadła wody w obrębie warstwy wodonośnej.
      Ogólną jakość wód podziemnych województwa lubuskiego w 2002 r. na tle głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) przedstawia rysunek IV. 3-2. Ogólną ocenę jakości wód zilustrowano na rys. IV. 3-3.

Rysunek IV. 3-3. Ogólna ocena jakości wód podziemnych województwa lubuskiego według badań monitoringowych przeprowadzonych w 2002 r.

Tomasz Parada,
Wojciech Konopczyński

Literatura

[1] Błaszczyk T., Macioszczyk A. , Klasyfikacja jakości zwykłych wód podziemnych dla potrzeb monitoringu środowiska, PIOŚ Warszawa 1993
[2] Kleczkowski S.,: Mapa Głównych Zbiorników Wód Podziemnych Polski, PIG Warszawa 1993
[3] Paczyński B.,: Atlas Hydrogeologiczny Polski, PIG Warszawa 1993
[4] Monitoring jakości wód podziemnych sieci krajowej w 2002 r. Sprawozdanie z prac wykonanych w 2002 r., Państwowy Instytut Geologiczny Warszawa 2002
[5] Stanicki B. i inni: Sprawozdanie z badań monitoringu regionalnego zwykłych wód podziemnych środkowej i północnej części województwa lubuskiego w 2002 r., Przedsiębiorstwo Geologiczne we Wrocławiu. PROXIMA S. A. Oddział w Poznaniu Poznań 2002
[6] Ochrona Środowiska 2000, Główny Urząd Statystyczny. Warszawa 2000

Lp.	Lokalizacja przekroju pomiarowo-kontrolnego i rodzaj sieci monitoringu, km rzeki	Klasyfikacja ogólna	Zmiany*	Wskaźniki decydujące o klasyfikacji
				Nazwa (jednostka)	Wartość
				Nazwa (jednostka)	Min.	Śr.	Max.	Gw.
27.	m. Sobolice K(G) km 108,0	NON	=	azot azotynowy (mg NNO2/l) miano coli	0,017 0,001	0,044 0,05	0,105 0,2	0,07 0,002
28.	powyżej Żarek Wielkich K(G) km 75,0	NON	=_	miano coli chlorofil a (g/l)	0,004 0,8	0,06 14,6	0,2 65	0,005 38,6
29.	powyżej Zasiek K (G) km 55,0	NON	=_	miano coli chlorofil a (g/l)	0,004 0,7	0,08 24	0,2 106,7	0,008 73,6
30.	poniżej Zasiek K (G) km 45,0	NON	= +,_	chlorofil a (g/l)	0,9	24,8	115,2	72,6
31.	powyżej Gubina K (G) km 20,0	NON	= +,_	miano coli chlorofil a (g/l)	0,004 1	0,07 25,7	0,17 109,2	0,009 73,6
32.	poniżej Gubina K (G) km 12,0	NON	= +,_	miano coli chlorofil a (g/l)	0,001 0,6	0,06 23,1	0,2 91,6	0,006 66,1
33.	ujście do Odry (m. Kosarzyn) K (G) km 1,0	NON	= +,_	miano coli chlorofil a (g/l)	0,004 1	0,06 33,6	0,2 101,7	0,009 102,7

Lp	Nazwa rzeki	Odcinek poddany ocenie	Długość badanego odcinka [km]	Ilość ppk (K)
1.	Barycz	Cała długość w granicach woj. lubuskiego	4,8	1
2.	Bóbr	Cała długość w granicach woj. lubuskiego	112, 0	5
3.	Kwisa	Cała długość w granicach woj. lubuskiego	17,0	1
4.	Noteć	Od Drawy do ujścia do Warty	48,9	2
5.	Nysa Łużycka	Cała długość w granicach woj. lubuskiego	112, 0	7
6.	Odra	Cała długość w granicach woj. lubuskiego	208,6	7
7.	Rów Polski	Cała długość w granicach woj. lubuskiego	15,0	1
8.	Warta	Od Międzychodu do ujścia do Odry	137,0	4
Razem:			655,3	28

Lp.	Nazwa rzeki	Odcinek poddany ocenie*	Długość ocenianego odcinka [km]	Ilość ppk (R)	Ilość ppk (L)
1.	Biała Woda	Cała długość rzeki	19,0	1	2
2.	Czerna Mała	Od m. Iłowa do ujścia do Czernej Wielkiej	2,0	1
3.	Czerna Wielka	Cała długość rzeki	26,0	4
4.	Ilanka	W rejonie Torzymia i poniżej Rzepina	37,1	1	2
5.	Kanał Postomski (Kanał Roszkowicki)	Od rz. Lubniewki do m. Przyborów most na Basenie Słońskim	29,6	2
6.	Kłodawka	Od m. Mironice do ujścia do Warty	10,6		2
7.	Lubsza	W rejonie Lipinek Łuż. i odcinek ujściowy	6,7	1	2
8.	Łącza	Od m. Czerwieńsk do ujścia do Zimnej Wody	5,0		3
9.	Obra	Od m. Zbąszyń do ujścia do Warty	91,6	3
10.	Ośnianka	Cała długość rzeki	27,7	2
11.	Paklica	Cała długość rzeki	27,1	1
12.	Pliszka	Od m. Sądów do ujścia do Odry	15,4	1
13.	Postomia	Cała długość rzeki	34,5	3
14.	Sienica	Cała długość rzeki	7,5		1
15.	Zimna Woda	W rejonie ujścia Łączy	3,0		2
16.	Złota Struga	Cała długość rzeki	17,5	1	2
17.	Żarka	Cała długość rzeki	5,8	1
Razem:			376,1	22	16
18.	Bóbr	Przekroje uzupełniające sieć krajową		1
19.	Odra	jw.		2
20.	Noteć	jw.		1
Ogółem:				26

Nr	Jezioro	As	Cd	Cr	Cu	Hg	Ni	Pb	Zn
		ppm	ppm	ppm	ppm	ppm	ppm	ppm	ppm
2080	Sławskie	<5	0,5	6	43	0,376	5	41	111
2081	Lgińsko (Lgiń Duży)	<5	<0,5	2	22	0,082	3	19	41
2082	Jelito	<5	<0,5	3	10	0,072	3	28	59
2083	Kałek (Gryżyńskie)	<5	<0,5	1	5	0,039	2	14	32
2084	Kursko	<5	<0,5	3	8	0,060	4	17	46
2085	Łąkie (Witalskie)	14	2,4	6	16	0,177	6	1011	172
2086	Cisie	<5	<0,5	4	7	0,059	3	24	53
2087	Białe	<5	0,6	4	6	0,066	5	29	57
2088	Bobowickie	<5	0,7	7	19	0,124	7	38	121
2089	Stołuń	<5	<0,5	4	10	0,044	4	15	47

STAN ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM W 2002 ROKU