Monitoring środowiska

Definicja, cele i zadania Państwowego Monitoringu Środowiska

Państwowy monitoring środowiska, według art. 25 ust. 2 ustawy – Prawo ochrony środowiska, jest systemem:

• pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska,
• gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku.

Celem PMŚ, zgodnie z art. 25 ust. 3 ww. ustawy, jest wspomaganie działań na rzecz ochrony środowiska poprzez systematyczne informowanie organów administracji i społeczeństwa o:

• jakości elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu standardów jakości środowiska określonych przepisami oraz obszarach występowania przekroczeń tych standardów;
• występujących zmianach jakości elementów przyrodniczych i przyczynach tych zmian, w tym powiązaniach przyczynowo skutkowych występujących pomiędzy emisjami i stanem elementów przyrodniczych.

Informacje wytworzone w ramach PMŚ wykorzystywane są przez jednostki administracji rządowej i samorządowej dla potrzeb operacyjnego zarządzania środowiskiem za pomocą instrumentów prawnych, takich jak: postępowanie w sprawie ocen oddziaływania na środowisko, pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, programy i plany ochrony środowiska jako całości i jego poszczególnych elementów, plany zagospodarowania przestrzennego.

Informacje wytworzone w ramach PMŚ wykorzystywane są także do celów monitorowania skuteczności działań i strategicznego planowania w zakresie ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju na wszystkich poziomach zarządzania.

W ramach PMŚ pozyskiwane są informacje niezbędne do obsługi międznarodowych zobowiązań Polski, w tym procesu integracji z UE. W okresie przedakcesyjnym dane PMŚ były i są wykorzystywane w pracach związanych z formułowaniem stanowisk negocjacyjnych i programów implementacyjnych wielu przepisów Wspólnotowych a także z rozpoczętą przed akcesją współpracą z agendami UE, takimi jak Europejska Agencja Środowiska. Po akcesji, informacje te będą dodatkowo wykorzystywane m.in. dla potrzeb związanych z rozwojem regionalnym, funkcjonowaniem funduszy strukturalnych i funduszy spójności oraz sprawozdawczości w ramach Wspólnoty.PMŚ zapewnia także dane podlegające udostępnianiu w myśl przepisów ustawy – Prawo ochrony środowiska, regulujących sprawy swobodnego dostępu do informacji.

Cele PMŚ będą osiągane poprzez realizację następujących zadań cząstkowych:

• wykonywanie badań wskaźników charakteryzujących poszczególne elementy środowiska,
• prowadzenie obserwacji elementów przyrodniczych,
• gromadzenie i analizę wyników badań i obserwacji,
• ocenę stanu i trendów zmian jakości poszczególnych elementów środowiska w oparciu o ustalone kryteria,
• identyfikację obszarów przekroczeń standardów jakości środowiska,
• analizy przyczynowo-skutkowe,
• opracowywanie zestawień, raportów, komunikatów i ich udostępnianie w formie drukowanej lub zapisu elektronicznego, w tym za pomocą internetu.

W odniesieniu do wszystkich rodzajów zadań cząstkowych, zarówno tych o charakterze pomiarowo/badawczo/analitycznym jak i informacyjnym, w PMŚ obowiązuje zasada cykliczności oraz zasada jednolitości metod (art. 26, ust. 2 ustawy – Prawo ochrony środowiska).

Warunkiem wypełnienia celów PMŚ stawianych mu przez ustawę jest wiarygodność danych. Zostanie ona zagwarantowana poprzez kontynuację i doskonalenie takich działań jak:

• akredytacja laboratoriów badawczych,
• modernizacja infrastruktury pomiarowej,
• modernizacja narzędzi informatycznych do gromadzenia, przetwarzania i udostępniania danych,
• opracowania metodyczne,
• wdrażanie systemów jakości w podsystemach monitoringu,
• organizacja i udział w krajowych i międzynarodowych badaniach porównawczych,
• szkolenia.

Schemat Państowego Monitoringu Środowiska

Podstawy prawne PMŚ

Działalność Państwowego Monitoringu Środowiska, z mocy ustawy, koordynują organa Inspekcji Ochrony Środowiska. Najważniejszymi aktami prawnymi, na mocy których Inspekcja Ochrony Środowiska realizuje swoje zadania są:

1. ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U. Nr 63 z 1991 r., poz. 638 wraz z późniejszymi zmianami),
2. ustawa z dnia 24 lipca 1998 o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa (Dz.U. Nr 106 z 1998 r., poz 668),
3. ustawa z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. Nr 62 z 2001 r., poz. 628),
4. ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. Nr 115 z 2001 r., poz. 1229 wraz z późniejszymi zmianami),
5. ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62 z 2001 r., poz. 627),
6. akty i przepisy wykonawcze.